Beter samenwerken rond social return

1 Inleiding
Hoe kunnen MKB-bedrijven in de Infra-sector beter samenwerken met gemeenten om uitkeringsgerechtigden aan het werk te helpen, binnen of buiten aanbestedingen met social return? Vijf infra-bedrijven en hun branche-organisatie MKB-Infra zijn van november 2011 t/m maart 2012 onder leiding van TNO aan de slag gegaan met TNO-kennis om te ondervinden hoe ze zo’n samenwerking tot een win-winsituatie kunnen maken. Bij het project zijn ook gemeenten en intermediairs betrokken. Het betrof een project in het kader van het TNO-kennisoverdrachtprogramma MKB (een zogenaamd technologiecluster, TC). Naast social return en de samenwerking met gemeenten op het gebied van werkgelegenheid richtte het project zich ook op “inclusief werkgeverschap”: uitkeringsgerechtigden en andere doelgroepen duurzaam inzetbaar maken in je bedrijf door ze te laten werken naar vermogen. En dan op zo’n manier dat je er als bedrijf ook profijt van hebt.
Dit rapport doet verslag van de ervaringskennis die TNO, MKB Infra en de vijf bedrijven in het project samen hebben geformuleerd.

1.1 Probleemschets
Bedrijven in de Infra-sector (Grond- weg- en waterbouw, GWW) hebben in toenemende mate te maken met gemeenten en andere overheden die werken (Europees, openbaar of onderhands) aanbesteden en daarbij “social return” toepassen. Social return betekent het verplicht inzetten van uitkeringsgerechtigden bij het aanbestede werk voor een deel van de aanneem- of loonsom. De GWW-sector verwerft zo’n 80% van haar opdrachten vanuit overheden.
De MKB-bedrijven in de Infra-sector (grond-, weg- en waterbouw, groenvoorziening) hebben de laatste jaren steeds meer moeite zelfstandig opdrachten van de overheid te verkrijgen. De schaal van Europese aanbestedingen overschrijdt vaak de mogelijkheden van een MKB-bedrijf. En dit terwijl MKB-bedrijven in de sector vaak erg open staan voor de inzet van uitkeringsgerechtigden. De MKB-bedrijven zijn dus een aantrekkelijke partner voor gemeenten in het kader van het werkgelegenheidsbeleid. De bedrijven ervaren echter behoorlijk wat knelpunten bij de door overheden (vaak gemeenten) in aanbestedingen opgelegde social-returnverplichtingen. Ze hebben vaak weinig inzicht hoe ze de ervaren knelpunten, maar ook de mogelijkheden die ze bieden, met de aanbestedende gemeenten kunnen bespreken.
Werving van nieuwe werknemers onder gemeentelijke doelgroepen kan voor de bedrijven ook voordelig zijn: het kan een van de oplossingen zijn voor nu al regelmatig optredende schaarste aan geschoold personeel. Ook sluit het inzetten van dergelijke werknemers aan bij de profilering van de sector als maatschappelijk verantwoord, wat goodwill van klanten en potentiële werknemers oplevert.
Veel gemeenten zijn de laatste jaren bij aanbestedingen social-return gaan toepassen. Ze zien het als een belangrijke mogelijkheid om in bedrijven uitkeringsgerechtigden uit hun gemeente in te kunnen zetten. Veel gemeenten hebben nog weinig ervaring met het toepassen van social return bij inkoopprocessen. Ze hebben vaak nog weinig inzicht wat een goede manier van invulling van social-returnbepalingen is die zowel effectief is voor de gemeente (veel uitkeringsgerechtigden duurzaam inzetbaar en aan het werk) als werkbaar voor bedrijven.

1.2 Doelen
Het project had twee doelen:
1. MKB-bedrijven in de infra-sector beter in staat stellen om de (vaak via
social return bij aanbesteding verplichte) samenwerking met gemeenten rond inzetbaarheid van uitkeringsgerechtigden in hun bedrijf vorm te geven. Bijvoorbeeld door hen te leren hoe ze zelf initiatief kunnen nemen om bij gemeenten knelpunten en verbeterpunten op het gebied van “social return bij aanbesteding” aan de orde te stellen. En door zich meer te profileren als inclusief werkgever en daarmee als aantrekkelijke partner van gemeenten in het werkgelegenheidsbeleid.
2. Daarnaast moest het project hen duidelijk maken wat er nodig is om “inclusief werkgever” te zijn: een werkgever die zich actief inzet om mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt in het werkproces in te zetten en duurzaam inzetbaar te maken.

1.3 Partners
De als partner in het project betrokken MKB-bedrijven en brancheorganisatie waren:
 Aannemersbedrijf Lindeloof B.V.
 Jac Barendrecht infra B.V.
 Verboon Maasland B.V.
 Schagen B.V.
 Aannemingsbedrijf Van der Meer B.V.
 Brancheorganisatie MKB-Infra

1.4 Opzet project
Het project bestond uit twee fasen. Het startte met kennisoverdracht van TNO aan de partners via twee workshops van een halve dag, een werkbezoek van TNO aan elk van de bedrijven, zo nodig telefonische ondersteuning van de bedrijven en individuele opdrachten die de bedrijven zelf hebben geformuleerd en uitgevoerd. TNO en de partners daarna in drie regioworkshops gezamenlijk verspreid aan andere MKB-bedrijven in de sector, aan gemeenten en aan bij social return betrokken intermediairs. Tijdens de workshops en regiobijeenkomsten is veel recente praktijkkennis naar boven gekomen. Een overzicht daarvan vindt u in hoofdstuk 2.

Terug naar bibliotheek