Bouwstenen voor een integrale visie op klimaatadaptatie
2013
Naar aanleiding van het rapport van de Algemene Rekenkamer (AR) over het Nederlandse adaptatiebeleid heeft de staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu (IenM) mede namens de minister de Tweede Kamer toegezegd om in 2013 te komen met een integrale Klimaatagenda Mitigatie/Adaptatie. Een belangrijke conclusie in het AR-rapport is dat een brede en gecoördi- neerde adaptatiestrategie voor Nederland ontbreekt.
De voor Nederland belangrijke klimaatrisico’s, waterveilig- heid, zoetwatervoorziening en stedelijke nieuwbouw en herstructurering zijn belegd in het Deltaprogramma.
Maar op andere beleidsterreinen is de Nationale Adaptatiestrategie, zoals gepubliceerd in 2007 (VROM
et al. 2007) en vastgesteld in 2008, nog niet nader uitgewerkt. De toezegging aan de Tweede Kamer van een integrale Klimaatagenda Mitigatie/Adaptatie vraagt daarom op onderdelen om een herijking van de Nationale Adaptatiestrategie uit 2007.
Medio april 2013 heeft de Europese Unie haar adaptatie- strategie uitgebracht. Hierin vraagt zij de lidstaten in 2017 te komen met een brede nationale adaptatiestrategie, die wordt onderbouwd vanuit de eigen kwetsbaarheden en risico’s. De door IenM aangekondigde integrale Klimaatagenda Mitigatie/Adaptatie sluit dus aan bij de actuele beleidsaandacht op Europees niveau: de Klimaatagenda zet de lijnen uit voor de Nationale Adaptatiestrategie die uiterlijk 2017 gepubliceerd zal worden.
In het kader van de toegezegde integrale Klimaatagenda heeft het ministerie van IenM het PBL en het KNMI gevraagd voor het onderdeel klimaatadaptatie een ondersteunende analyse uit te voeren. In dit rapport presenteren wij de bevindingen van die korte analyse.
Doel van deze studie
Deze studie heeft tot doel:
• de huidige stand van zaken in beeld te brengen rond de kennis over de klimaatverandering (hoofdstuk 2);
• de kennis in beeld te brengen over de gevoeligheid van de aandachtsvelden die buiten het domein van het Deltaprogramma vallen (hoofdstuk 3);
• de huidige beleidsaandacht in beeld te brengen (hoofdstuk 4);
• de beoogde Klimaatagenda te bezien in het licht van de recent gepubliceerde adaptatiestrategie van de Europese Unie (hoofdstuk 5);
• een korte beschouwing te geven over de mogelijke stappen die moeten worden gezet voor de organisatie van de nieuwe adaptatiestrategie en de hiervoor benodigde kennisopbouw (hoofdstuk 6).
Uitgangspunt: wat is adaptatie?
Klimaatadaptatie is het proces waarbij de samenleving zich aanpast aan het actuele of verwachte klimaat en de effecten daarvan, om de schade die gepaard kan gaan met klimaatverandering te beperken en de kansen die de klimaatverandering biedt te benutten. Natuurlijke systemen passen zich uitsluitend aan bij het actuele klimaat en de effecten daarvan; menselijke interventies kunnen aanpassingen in natuurlijke systemen faciliteren.
Veranderende omstandigheden zijn niet alleen het gevolg van klimaatverandering. De wereld verandert voortdurend en naties, bedrijven, maatschappelijke organisaties en burgers trachten op deze veranderingen te anticiperen en zich erop aan te passen. Daardoor worden niet alleen de kwetsbaarheden en risico’s als gevolg van de veranderin- gen gereduceerd, maar ontstaan ook kansen voor verdere ontwikkeling. Het European Environmental Agency (EEA 2013) wijst op dit soort kansen.
Klimaatverandering en klimaatadaptatie moeten daarom worden gezien als een integraal onderdeel van de veranderende risico’s en kansen in de bredere context van sociaal-economische ontwikkelingen. Dit is ook het uitgangspunt in het Deltaprogramma, waar op basis van de Deltascenario’s inschattingen worden gemaakt over de kwetsbaarheden en risico’s die in Nederland kunnen optreden als gevolg van de klimaatverandering. In deze Deltascenario’s (Deltares & PBL 2011) zijn de klimaatscena- rio’s van het KNMI uit 2006 gecombineerd met de sociaal-economische scenario’s uit de toekomstverken- ning Welvaart en Leefomgeving (WLO) van de planbureaus CPB, MNP en RPB uit 2006.