Business case Overheids NV Stadswerken
1 september 2011
De gemeentelijke organisatie moet slanker en slagvaardiger. Dat is de kernboodschap uit de organisatievernieuwing via B van het college. Aan de diensten de opdracht de kernboodschap te vertalen naar de eigen organisatie in de vorm van een businesscase. Voor Stadswerken een uitdaging, want hoe houden we de dienst slagvaardig, terwijl we ook aan de andere opdracht willen voldoen, namelijk een slankere organisatie.
Stadswerken is in 2006 ontstaan uit de fusie van de vroegere Dienst Stadsbeheer en de Reinigings- en Havendienst. Na fijnslijpen en bijschaven is de fusie een succes. Dagelijks ontzorgen wij ons gemeente bestuur van de zorg voor de openbare ruimte. Dat doen we met een geïntegreerd takenpakket, een uitgebalanceerde uitvoeringsorganisatie en efficiënte bedrijfsvoering. Hierdoor neemt de synergie tussen de afdelingen al maar toe en krijgt het integraal werken in de openbare ruimte steeds meer z’n beslag.
Kortom, Stadswerken is een slagvaardige organisatie. Dankzij dit concept hebben we in vier jaar meer dan 10 miljoen euro weten te besparen zonder dat dit ten koste is gegaan van de kwaliteit in de uitvoering van onze werkzaamheden.
De samenhang en samenwerking tussen de verschillende afdelingen is dus van belang voor het succes van Stadswerken en natuurlijk voor de waardering van bewoners en ondernemers van de kwaliteit van de openbare ruimte. Zouden we bedrijfsonderdelen van Stadswerken in het kader van het afslanken buiten de organisatie plaatsen, dan doorbreken we de zorgvuldig opgebouwde balans van afstemmen en samenwerken tussen de afdelingen met alle nadelige gevolgen voor het beheer en onderhoud van de openbare ruimte. Dat heeft dan weer gevolgen voor de kwaliteit van onze beheer- en onderhoudstaak in de openbare ruimte. Bovendien zijn de onderdelen van Stadswerken afzonderlijk te klein om zelfstandig te kunnen overleven.
Aan de andere kant moeten we vaststellen dat in principe veel werkzaamheden die door Stadswerken worden uitgevoerd ook aan de markt kunnen worden overgelaten. Zondermeer een optie als we de gemeente slanker willen maken. Nadeel hiervan is dat het bestuur in die situatie op termijn kennis, invloed en sturing zal verliezen op de bedrijfsvoering en uitvoering.
Echter om aan de opdracht van het college te voldoen is een tussenvorm gevonden die zeer goed werkbaar is voor zowel het bestuur en Stadswerken: De overheids NV.
In de bijgevoegde businesscase zijn er veel overwegingen, afwegingen en argumenten in kaart gebracht voor uw college, om te komen tot een weloverwogen keuze om Stadswerken wel of niet in overheids NV te organiseren. Dit met uitzondering van Vergunning en Handhaving; door haar specifieke overheidstaken is het van meerwaarde deze Stadswerken afdeling dicht bij de gemeente te houden en niet mee te laten gaan naar de overheids NV.
Het dMT van Stadswerken is gedurende de periode waarin de businesscase vorm en inhoud heeft gekregen, tot het inzicht gekomen dat een overheids NV de meest voor de hand liggende en meest kansrijke optie is voor de toekomst van Stadswerken en met positieve effecten voor de openbare ruimte en de bewoners van Utrecht. Het bestuur blijft hierbij als enige aandeelhouder in controle en houdt invloed en sturing op de organisatie Stadswerken NV.
Een zeer belangrijke overweging van het dMT SW om in de nabije toekomst verder te gaan in een overheids NV is ingegeven door verantwoordelijkheid die wij voelen en dragen voor de medewerkers van Stadswerken. Daarom dat wij juist in een overheids NV de mogelijkheden zien voor de medewerkers, en dan vooral voor de medewerkers uit de lagere salarisschalen, op meer zekerheid van werk, inkomen, persoonlijke ontwikkeling en continuititeit in de toekomst.
Verder heeft een overheids NV door de hechte en bijzondere relatie met het bestuur een voorbeeldfunctie op het gebied van maatschappelijk verantwoord denken en werken. En daarnaast ook om de werkprocessen in te richten op basis van duurzame toepassingen en oplossingen. Dit is natuurlijk ook van belang voor bewoners van de stad. Het bestuur geeft hiervoor de kaders waarbinnen de overheids NV concreet vorm en inhoud geeft.
Bijvoorbeeld in normen of kwantificeerbare afspraken over social return en investeringen in duurzame innovaties.
Door Stadswerken in zijn geheel en integraal onder te brengen in een NV krijgen inwoners, ondernemers en bezoekers van Utrecht niet te maken met verschillende partijen voor de verschillende activiteiten in de openbare ruimte. Verder zullen inwoners en ondernemers van Utrecht de vruchten plukken van het op afstand plaatsen van Stadswerken en de resultaatgerichte aansturing van de nieuwe organisatie. Bijvoorbeeld door een lagere afvalstoffenheffing.
De overheids NV borgt niet alleen de uitgebreide expertise en kennis van de Utrechtse leefomgeving en het technische geweten van de stad. Ook borgt het de opgebouwde professionele interne en externe relaties met het bestuur, de diensten en andere stakeholders en (semi)publieke partners in Utrecht. In de toekomst zullen deze functionele relaties van groot belang blijken voor het realiseren van een slanke en slagvaardige functionerende gemeente. Stadswerken NV blijft voor iedereen het centrale aanspreekpunt voor de veilige, schone en aantrekkelijke Utrechtse leefomgeving met heldere werkafspraken over dienstverlening en met oog voor de belangen en wensen van bestuur, burger en ondernemer. Een open en flexibele opvatting van samenwerken met onze klanten. Wij zien dan ook een belangrijke rol voor Stadswerken NV weggelegd in het uitbouwen en verder professionaliseren van de functionele relaties en samenwerking met bovengenoemde partijen.
Tot slot is in onze optiek een belangrijke overweging om stadswerken in een overheids NV te organiseren de mogelijkheid om te groeien door samenwerking in de regio. Juist in een overheids NV is er de mogelijkheid weggelegd om regionaal een integraal product of dienst aan te kunnen bieden. Voor veel gemeenten is dit niet alleen interessant om doelmatiger de eigen openbare ruimte te beheren maar ook een oplossing voor de noodzakelijke bezuinigingen. Samenwerking vormt hierin dan de sleutel. Immers de openbare ruimte stopt niet bij de Berekuil, Blauwkapel of Laagraven. Voorwaarde is dan wel dat de kritische massa van Stadswerken activiteiten integraal kan worden aangeboden. En zo maken we samen Stadswerken toekomstbestendig.