De burgemeester als hoeder van de democratie
2010
Dualisering benadrukte zorg voor participatie
Het college bestuurt, de raad controleert en gee kaders aan rond de te bereiken resultaten. Daarbij gaan gemeenten zorgvuldig met burgers om. De inbreng van burgers zorgt ervoor dat beter ingespeeld kan worden op de wensen en kennis van de lokale situatie. Er zijn vele waardevolle initiatieven om tot kwalitatief betere procedures voor participatie en inspraak te komen. Hoe zorgvuldig ook bedoeld:
in dat proces van beleidsvoorbereiding en beleidsproductie kunnen fouten gemaakt worden en kunnen burgers zich toch onbegrepen voelen.
Zo komen we op de taak van de burgemeester. De burgemeester hee bij de dualisering de taak gekregen om in het bijzonder op die omgang met burgers te le en. De burgemeester ziet vooral toe op de wijze waarop processen zijn ingericht.
Artikel 170 Gemeentewet
1. De burgemeester ziet toe op:
a. een tijdige voorbereiding, vaststelling en uitvoering van het gemeentelijk beleid
en van de daaruit voortvloeiende besluiten, alsmede op een goede afstemming tussen degenen die bij die voorbereiding, vaststelling en uitvoering zijn betrokken;
b. een goede samenwerking van de gemeente met andere gemeenten en andere overheden;
c. de kwaliteit van procedures op het vlak van burgerparticipatie;
d. een zorgvuldige behandeling van bezwaarschri en;
e. een zorgvuldige behandeling van klachten door het gemeentebestuur.
Rol van de burgemeester bij participatie
De burgemeester is ona ankelijk, hee gezag, maar gaat meestal niet over de inhoud. Hij wordt gezien als de persoon die staat voor eerlijkheid en rechtvaardigheid. Dit sluit aan bij het beeld van een enigszins op afstand van het partijpolitieke circuit staande, ona ankelijke vertrouwenspersoon. Juist deze persoon, die niet gericht is op het partijpolitieke spel, kan zich transformeren tot hoeder van de lokale democratie. Dat gebeurt ook al, alleen al doordat de inwoners dat van de burgemeester verwachten.
De burgemeester behoudt de zorg voor de kwaliteit van procedures voor burger- participatie, ook als de verplichting tot het uitbrengen van een burgerjaarverslag geschrapt wordt. Dat sluit ook aan bij de taakinvulling van burgemeesters.
Maar kwaliteit blijkt onbekend en goede participatie niet vanzelfsprekend, blijkens het onderzoek van de Nationale Ombudsman.
Tien gesprekken over bevorderen van goede participatie
De kwaliteit van de participatieprocessen staat in de belangstelling. Hoe zien burgemeesters toe op de kwaliteit van participatieprocessen en wat doen ze om goede burgerparticipatie te bevorderen?
Het ministerie wilde de inspanningen van burgemeesters rond participatie verkennen en waar mogelijk steunen. Daarom vroeg het ministerie mij om te inventariseren hoe burgemeesters aankijken tegen hun in artikel 170 (lid c) beschreven rol. Is de rol vooral intern gericht, op professionalisering van de gemeentelijke organisatie, of meer extern gericht. Kunnen de burgemeesters hun zorgplicht wel waarmaken of zijn daar extra interventies en bevoegdheden nodig en mogelijk?
Ik sprak met een aantal burgemeesters. Allemaal hadden ze op hun eigen manier een bijzondere band met participatie:
Mr T.P.J. Bruinsma (Vlaardingen)
Dhr W.H. De Gelder (Alphen aan den Rijn) Drs. J.Th Hoekema (Wassenaar)
Drs. J.J.L.M. Janssen (Zeist)
Drs H.J. Kaiser (Doetinchem)
Mr B. Schneiders (Haarlem)
Dr. G.O. van Veldhuizen (Hoorn)
Mw A. van Vliet-Kuiper (Amersfoort)
Drs. J. Waaijer (Zoetermeer)
Dhr W.L. Zielhuis (Oldebroek)
Elk gesprek gaf een uniek inkijkje in de betrokkenheid van deze burgemeesters bij participatie. Die betrokkenheid is groot. Meestal kwamen de meningen overeen, maar duidelijk werd dat elke burgemeester eigen accenten legt. In deze publicatie vindt u naast de algemene lijnen die de burgemeesters volgen ook een aantal opvallende initiatieven die in de gemeenten werden genomen.