De kansen van stadslandbouw onderbenut?
2014
De gemeente Arnhem heeft met de ondertekening van de agenda stadslandbouw bevestigd zich actief te willen inzetten voor de ondersteuning van stadslandbouwinitiatieven. De gemeente wil stadslandbouw bij verschillende beleidsniveaus betrekken. Vanaf januari gaan er grote veranderingen plaats vinden in het sociale domein. Door decentralisaties met nieuwe taken en bezuinigingen wordt er hard gewerkt om het beleid tijdig rond te krijgen. Stadslandbouwinitiatieven zouden mogelijk een bijdrage kunnen leveren aan het behalen van de doelen van de gemeente in het sociale domein. Om te onderzoeken of dit mogelijk is, wordt er in dit onderzoek gekeken naar kansen en knelpunten die ervaren worden op stadslandbouwinitiatieven, en wat de effecten zijn van het werken op een stadslandbouwinitiatief op de gezondheid van medewerkers. Om zo te kunnen kijken of stadslandbouwinitiatieven zouden kunnen helpen om de beoogde doelen van de gemeente Arnhem op het gebied van zorg en welzijn te halen.
De doelen van de gemeente Arnhem zijn er op gericht dat mensen leren hun eigen kracht in te zetten, zodat ze zichzelf langer kunnen redden zonder hulp van de overheid. Dit sluit aan bij de salutogene benadering van Antonovsky, waarbij er wordt gekeken wat oorzaken zijn van gezondheid en hoe mensen deze oorzaken van gezondheid kunnen inzetten zodat ze langer gezond blijven. Dat mensen hierbij zelfredzaam zijn en de eigenschappen die ze hebben proberen in te zetten zodat ze beter in staat zijn om met bijvoorbeeld stressvolle gebeurtenissen in het leven om te gaan, sluit aan bij dat wat de gemeente Arnhem ook wil bereiken. Dit sluit tevens aan bij de werkwijze op stadslandbouwinitiatieven, waar mensen worden gestimuleerd om zichzelf verder te ontwikkelen, hun kracht in te zetten en waar wordt gekeken naar wat mensen kunnen. Zo lijken deze benaderingen op elkaar aan te sluiten.
Om te kijken hoe dit in de Arnhemse situatie is, zijn er onder zowel beleidsmakers in het sociale domein, als initiatiefnemers van stadslandbouwprojecten, interviews gehouden. Naast de interviews is er ook een literatuurstudie gedaan naar stadslandbouw en verschillende beleidsstukken en uitvoeringsplannen van de gemeente Arnhem.
Uit de resultaten van zowel de literatuurstudie als de interviews bleek dat beleidsambtenaren de bezuinigingen als grootste belemmering van het nieuwe beleid ervaren. Als kans van het nieuwe beleid zien ze dat mensen gestimuleerd worden om actief in de maatschappij te staan, en zoveel mogelijk proberen hun eigen kracht in te zetten en te steunen op hun zelfredzaamheid. De helft van de beleidsmakers had weinig kennis van stadslandbouwinitiatieven in Arnhem, en had geen ideeën over hoe dit zou kunnen aansluiten bij het beleid. De andere helft van de beleidsmakers was positief over stadslandbouw en ziet het als een mogelijkheid om in te zetten voor het beleid, mits hierdoor de doelstellingen van het beleidsveld behaald kunnen worden.
Uit de literatuur en de interviews met initiatiefnemers van stadslandbouwprojecten blijkt dat stadslandbouwprojecten het welzijn verhogen van deelnemers maar ook van mensen die in de buurt wonen van deze projecten. Hiernaast is een stadslandbouwproject een mooie context om zorg in aan te bieden. Mensen kunnen er zinvol werk doen, krijgen ritme en structuur in hun dag, en het wordt gewaardeerd als een plek buiten de reguliere zorgsector. Hiernaast wordt een deelnemer niet als cliënt, maar als deelnemer of medewerker gezien en gestimuleerd om de eigen kracht in te zetten, wat een positief effect heeft op de deelnemer.
Er zijn verschillende kansen en knelpunten voor stadslandbouw genoemd door de initiatiefnemers. De onzekerheid over het gebruik van de grond, de regelgeving rondom de grond en initiatieven, de bezuinigingen op de zorg, en het gebrek aan tijd van deelnemers om in de tuin te investeren zijn knelpunten die genoemd werden door initiatiefnemers. Uitbreiding van de grond waarop groenten verbouwd worden, het aanbieden van een dagbesteding voor mensen met een zorgvraag of mensen die een re-integratie traject volgen, en het leggen van nieuwe verbindingen met andere (stadslandbouw)initiatieven en organisaties wordt door de geïnterviewden als een kans voor stadslandbouw ervaren.
De uitgangspunten van de salutogene benadering, het beleid van de gemeente Arnhem en de manier van werken op stadslandbouwprojecten komen overeen. Het gaat er om dat mensen gestimuleerd worden om de vaardigheden en eigenschappen die ze bezitten in te zetten om zo hun eigen gezondheid en welzijn te bevorderen. Dit bespaart de gemeente geld door verminderde zorgkosten, maar helpt vooral mensen gezond te leven. Wat belangrijk is, is dat de gemeente mensen helpt om te ontdekken welke vaardigheden en eigenschappen ze hebben en in kunnen zetten voor hun eigen gezondheid. Als mensen dit niet weten, zullen ze deze vaardigheden ook niet in kunnen zetten voor hun eigen gezondheid. De doelstellingen die behaald worden door middel van stadslandbouwprojecten, sluiten aan bij de visie die de gemeente Arnhem heeft. Stadslandbouwprojecten in Arnhem kunnen dus een bijdrage leveren bij de uitvoering van het beleid van de gemeente in het sociale domein.