De oud en nieuw problematiek verkend

Het vieren van de jaarwisseling in Nederland is een feestelijke gebeurtenis die gebaseerd is op een lange traditie. Vuurwerk en vreugdevuren nemen op veel plaatsen een centrale plaats in bij de viering van de jaarwisseling. De traditie gaat alleen al daarom gepaard met tijdelijke overlast, lichter en zwaarder letsel en schade.
Media doen tijdens de jaarwisseling uitgebreid verslag van festiviteiten. De dag erna hebben vooral de incidenten de aandacht.

Het is een goed gebruik om na de jaarwisseling de balans op te maken van de wijze waarop de viering van oud en nieuw heeft plaatsgevonden. De afgelopen jaren is daarbij de perceptie steeds sterker dat de oud en nieuw viering meer overlast, letsel en schade met zich meebrengt dan in het verleden. In het bijzonder geldt dit voor de verschillende aspecten die samenhangen met het afsteken van vuurwerk tijdens de jaarwisseling. De laatste jaren zijn er verder cijfers beschikbaar gekomen die suggereren dat de negatieve effecten van in het bijzonder het illegale zware vuurwerk tijdens de jaarwisseling in omvang toenemen. Van verschillende kanten wordt daarom aangedrongen op maatregelen die kunnen zorgen voor minder overlast, letsel en schade tijdens de jaarwisseling.
Nederlandse gemeenten doen al jaren hun uiterste best om de jaarwisseling zo goed mogelijk te laten verlopen. De desondanks toenemende maatschappelijke zorg over de verschillende risico's die samenhangen met de oud en nieuw viering zijn reden voor de vier grootste gemeenten in Nederland (de G4) om de problematiek van de oud en nieuw viering beter in beeld te willen brengen.

Om deze reden hebben de G4 de Stichting Maatschappij, Veiligheid en Politie (SMVP) gevraagd een korte en krachtige agenda-settende beschouwing aan te leveren over de problemen en de mogelijke oplossingen die samenhangen met de viering van de jaarwisseling en meer in het bijzonder het afsteken van het traditionele vuurwerk. De SMVP heeft op haar beurt de Stichting Crisislab, de onderzoeksgroep rondom de leeropdracht Besturen van Veiligheid van de Radboud Universiteit Nijmegen, gevraagd een verkennend onderzoek te verrichten als onderbouwing van haar beschouwing.
De centrale onderzoeksvraag voor deze verkenning, geformuleerd door de G4, luidt:

Staat het in stand houden van de huidige wijze van viering van oud en nieuw, in het bijzonder van het traditionele vuurwerk afsteken, in redelijke verhouding tot de schade, veiligheidsproblemen en maatschappelijke overlast die erdoor veroorzaakt wordt?

Deelonderzoeksvragen die daarmee in deze verkenning aan de orde komen, zijn:
• Om welke (verschillende) problemen die met oud en nieuw samenhangen gaat het?
• Hoe ziet de ontwikkeling in tijd er uit als het gaat om de gebruiken en problemen bij oud en nieuw?
• Hoe is deze ontwikkeling te vergelijken met die van soortgelijke evenementen?
• Welke ‘eerste orde’ en ‘tweede orde’ oplossingen verdienen een nadere
beschouwing zoals bijvoorbeeld meer preventieve opsporing van illegaal vuurwerk respectievelijk het verbieden van individueel vuurwerkgebruik of het verbieden van openbare evenementen? Hierbij hoort dan meteen de vraag naar het draagvlak in de samenleving voor deze maatregelen.

Bij het adresseren van de verschillende vragen zal telkens naar ervaringen in binnen- en buitenland gekeken worden, naar het draagvlak in de samenleving voor maatregelen en naar haalbaarheid in termen van handhaafbaarheid en kosten en baten van mogelijke oplossingen. Bovendien wordt gekeken naar wat nodig en beschikbaar is aan juridische instrumenten op nationaal en decentraal niveau.
De opbrengsten van de verkenning zijn beschreven in het hoofdrapport ‘De oud en nieuw problematiek verkend’ . De voorliggende achtergrondstudie bevat de informatie en alle relevante verwijzingen die daaraan ten grondslag liggen. Beide documenten zijn onder andere te downloaden via www.crisislab.nl.
Leeswijzer
In hoofdstuk 1 staat de achtergrond van de oud en nieuw traditie centraal. Er wordt ingegaan op de geschiedenis van de Nederlandse traditie en de rol van vuurwerk daarin. Ook wordt er gekeken naar buitenlandse nieuwjaarstradities. In hoofdstuk 2 worden de risico’s en daaruit resulterende problemen (van criminaliteit, vuurwerkoverlast tot milieuvervuiling) behandeld. Per risico wordt een overzicht van de beschikbare empirische data gepresenteerd. In hoofdstuk 3 staat niet de empirische data centraal, maar de veranderende perceptie van burgers met betrekking tot de risico’s tijdens de jaarwisseling. Er wordt tevens besproken hoe deze kan worden beïnvloed door mediaberichtgeving en belangengroepen. In hoofdstuk 4 wordt de voor de jaarwisseling relevante wet- en regelgeving besproken, net als de instrumenten die gemeenten en rijksoverheid voor handen hebben om het beleid toe te passen. In hoofdstuk 5 wordt de ontwikkeling van het overheidsoptreden vóór en tijdens de jaarwisseling uitgewerkt. Enerzijds vanuit de taken op gebied van regelgeving, anderzijds vanuit de wijze waarop gemeente en burgemeester daar invulling aan kunnen geven. Als laatste komen in hoofdstuk 6 de verschillende oplossingsrichtingen van de nieuwjaarsrisico’s aan bod. Per oplossingsrichting is aangegeven in hoeverre wij deze kansrijk achten.

Terug naar bibliotheek