Duurzaamheidsagenda 2016-2020
2015
“Als stad van kennis en innovatie zou Leiden voorop moeten lopen op het gebied van duurzaamheid.” Aldus het motto van het ambitiedocument Leiden Duurzaam 2030 – een kansrijke, leefbare stad voor nu en straks, dat tegelijk met deze Duurzaamheidsagenda aan de raad is voorgelegd en de basis is voor de hierin vastgelegde maatregelen. Maar voorop lopen doet Leiden nog lang niet. Vandaar de gedrevenheid om Leiden kwalitatief beter te maken juist door de stad te verduurzamen. Vandaar ook de ambitie om ‘duurzaamheid’ te benoemen tot de derde pijler – naast ‘internationale kennis’ en ‘historische cultuur’ - van de Ontwikkelingsvisie 2030 ‘Leiden Stad van Ontdekkingen’.
Leiden Duurzaam 2030
In de voorbereiding van Leiden Duurzaam 2030 is intensief gebruik gemaakt van de betrokkenheid van veel partners in de stad: ondernemingen, maatschappelijke organisaties, burgerinitiatieven en individuele personen. Al deze partners hebben hun kennis en ervaring, hun ideeën en enthousiasme ingebracht in dit proces. Hoogtepunt hierin was de inspirerende duurzaamheidsbijeenkomst in maart in de Hooglandse Kerk. Eens te meer werd duidelijk dat naast wetenschappelijke kennis ook zoiets bestaat als ‘lokale kennis’ en dat beide in Leiden ruimschoots voorradig zijn.
De ontvangen inspraakreacties en het advies van de Leidse Milieuraad (LMR) hebben inhoudelijk bijgedragen aan de uiteindelijke ambities, zoals ze nu aan de raad ter vaststelling zijn voorgelegd.
Deze Duurzaamheidsagenda 2016-2020 kan worden beschouwd als het uitvoeringsplan voor de komende jaren, behorend bij de ambities van Leiden Duurzaam 2030.
Financiën Duurzaamheidsagenda 2016-2020
In het Beleidsakkoord is een bedrag van € 7 miljoen uitgetrokken voor duurzaamheidsfondsen. Van dit bedrag is al eerder, bij raadsbesluit 15.0013 van 9 april 2015, € 1.188.000 bestemd voor de activiteiten in het kader van de Duurzaamheidsprojecten 2015, voor de kosten van het participatietraject dat heeft geleid tot dit besluit en voor het aanstellen van de programmamanager duurzaamheid en een energiespecialist voor de periode 1 juli 2015 tot 1 juli 2018.
In deze Duurzaamheidsagenda wordt het resterende bedrag van € 5.812.000 toebedeeld aan verschillende doelen, verdeeld over de zes duurzaamheidsthema’s.
Suggesties en aanbevelingen van de raadscommissie
Tijdens de vergadering van de raadscommissie Leefbaarheid en Bereikbaarheid op 16 april 2015 hebben raadsleden tal van suggesties en aanbevelingen aan het college kenbaar gemaakt met betrekking tot de Duurzaamheidsagenda 2016-2020. Hieraan wordt in de navolgende paragrafen bij elk van de zes duurzaamheidsthema’s aandacht besteed.
Ook in algemene zin hebben raadsleden uitspraken gedaan over het duurzaamheidsbeleid. Hierop wordt in het kort ingegaan:
- De bepleite positieve grondhouding ten opzichte van initiatieven in de stad is geheel in de geest
van Leiden Duurzaam 2030.
- Het schrappen of ‘beter begaanbaar’ maken van belemmerende regelgeving past bij een
‘faciliterende rol’ van de gemeente, al gaat aan zo’n stap natuurlijk steeds een afweging van de
betrokken belangen vooraf.
- Het ‘smart’ formuleren van doelstellingen is in de geest van het streven om zoveel mogelijk tot
een meetbare beschrijving van doelstellingen, prestaties en effecten te komen.
- Het is niet de ambitie om als gemeente actie te ondernemen waar dat niet nodig is. De gemeente
zal zich niet richten op initiatieven die al rendabel in de markt zijn.
- Op weg naar een duurzame stad zetten we primair in op stimuleren, samenwerken, innovatieve
ideeën en verleiding. Dat verdient de voorkeur boven negatieve prikkels zoals sancties of lastenverhoging. De gemeente wil niet betuttelen, gebieden of verbieden, maar de inwoners verleiden tot duurzaam gedrag.
- Niet alle op zich sympathieke ideeën, zoals een ‘burenbonus’ bij een gezamenlijk subsidieverzoek, kunnen worden overgenomen. Een administratieve verzwaring van subsidieregelingen moet worden voorkomen.
- Duurzaamheid wordt ‘verankerd’ in grote projectbesluiten en andere gemeentelijke beslissingen door daarin standaard een duurzaamheidsparagraaf op te nemen.
- Terecht hebben raadsleden gewezen op het belang van meetbaarheid van duurzaamheidsprestaties en –effecten. Hiervoor wordt verwezen naar de slotparagraaf van deze Duurzaamheidsagenda. Het monitoren en meten zien wij als een voortgaand proces van verdere verfijning en verbetering, dat tot doel heeft aan onze inspanningen een zo groot mogelijke effectiviteit te verbinden.
Input vanuit de Leidse Milieuraad
Bij de uitwerking van de gemeentelijke ambities tot een Duurzaamheidsagenda is op tal van onderdelen dankbaar gebruik gemaakt van het advies van de Leidse Milieuraad (LMR) op Leiden Duurzaam 2030 en enkele gesprekken met leden van dit adviesorgaan.
Daarbij is door de LMR onder meer gewezen op het feit dat om de duurzaamheidsambities waar te kunnen maken veel inzet en enthousiasme nodig zal zijn van de Leidenaren. De LMR heeft met het oog hierop het enorme belang van een goede communicatie met bewoners, bedrijven en instellingen in de stad benadrukt.
Programma Duurzaamheid
Met het oog op daadkracht en samenhang in de uitvoering van de duurzaamheidsacties is een Programma Duurzaamheid ingesteld, onder leiding van een programmamanager. Hiervoor is gekozen naar analogie van bestaande bijzondere programma’s met een groot bestuurlijk gewicht, zoals Programma Binnenstad, Programma Kennisstad en Programma Bereikbaarheid.
De formele opzet van het Programma Duurzaamheid is gelijk aan die van genoemde bijzondere programma’s. De wethouders zijn elk bestuurlijk verantwoordelijk voor de duurzaamheidsambities op hun beleidsterreinen. De wethouder Onderwijs, Sport en Duurzaamheid stimuleert en coördineert het geheel van de duurzaamheidsmaatregelen, informeert de raad en is de bestuurlijk verantwoordelijke voor het Programma Duurzaamheid.
Het Programma omvat een veelvoud aan maatregelen die door de ambtelijke organisatie worden getrokken dan wel worden begeleid of gefaciliteerd. Samenwerking met partners en het ruimte geven aan en faciliteren van duurzaamheidsinitiatieven uit de stad zijn daarbij het leidend principe.
De maatregelen vragen de inzet van een groot aantal teams in de gemeentelijke organisatie. Om de uitvoering van de maatregelen te borgen worden jaarlijks in de werkplannen van de verschillende teams de bijbehorende taken vastgelegd.
Het Programma Duurzaamheid wordt voorlopig ingesteld voor de periode eindigend op 1 juli 2018, terwijl deze Duurzaamheidsagenda betrekking heeft op de periode tot en met 2020. Dit betekent dat vóór 1 juli 2018 een besluit wordt genomen over al dan niet voortzetten van het Programma (en de functie van programmamanager) na die datum.
Platform Duurzaamheid
Ook wordt uitvoering gegeven aan het voornemen uit het Beleidsakkoord om een stedelijk Platform Duurzaamheid op te richten. Dit Platform is een essentiële schakel in de samenwerking tussen de gemeente en een veelheid aan partners in de stad, die er allen naar streven om Leiden voorop te laten lopen waar het gaat om duurzaamheid.
Het Platform zal voortbouwen op het fundament dat in de afgelopen jaren door het gemeentelijk team ‘Duurzaam Leiden’ als netwerkorganisatie is gelegd.
De vorm en werkwijze van het Platform wordt in samenspraak ‘met de stad’ uitgewerkt. De programmamanager bewaakt de formule en de continuïteit van het Platform.
Door deze Duurzaamheidsagenda uit te voeren zal Leiden in 2020 kunnen zeggen dat de stad goed op weg is om de lange-termijnambities van 2030 te halen en qua verduurzaming voorop te gaan lopen.
De 16 doelstellingen
De Duurzaamheidsagenda 2016-2020 bestaat uit 16 doelstellingen, verbonden aan de ambities van de 6 duurzaamheidsthema’s van Leiden Duurzaam 2030.
1 Meer energie besparen
2 Meer gebruik van duurzaam opgewekte energie
3 Gemeente gaat voorop in energietransitie
4 Duurzaam ondernemen vanzelfsprekend
5 Transitie naar circulaire economie
6 Uitbreiding en verbinding groen voor biodiversiteit en recreatie
7 Bewoners vergroenen mee
8 Biodiversiteit als uitgangspunt
9 Minder afval
1Minder zwerfafval
11 Minder restafval
12 Verschuiving naar duurzame en slimmere mobiliteit
13 Schonere lucht, betere gezondheid
14 Waterbestendige stad
15 Klimaatrobuuste stad
16 Duurzaamheid uitdragen en stimuleren