Evaluatie Amsterdamse maatregelen luchtkwaliteit
2013
Het Programmabureau Luchtkwaliteit werkt hard aan de uitvoering van maatregelen om de lucht in Amsterdam te verschonen. Deze maatregelen zijn in 2011 vastgesteld met het plan ‘Schone Lucht voor Amsterdam’. Hierin presenteerde de gemeente Amsterdam als eerste gemeente de meest kostenefficiënte maatregelen die bijdroegen aan het doel op 1 januari 2015 te voldoen aan de wettelijke luchtkwaliteitsnormen voor stikstofdioxide. Het zwaartepunt van het programma lag, voor zowel inzet en middelen, op generieke verbetering van de luchtkwaliteit door de stimuleringsmaatregelen Elektrisch Vervoer en Euro VI/6-diesel. De nu uitgevoerde evaluatie komt in eerste instantie voort uit de constatering, in 2011, dat er nog veel onzeker was over de toekomstige ontwikkeling van deze twee programmaonderdelen.
De Amsterdamse maatregelen zijn onderdeel van het Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (NSL). Hierin werken lokale en regionale overheden en de Rijksoverheid samen om tijdig aan de normen voor de luchtkwaliteit te voldoen. De afgelopen jaren lag de prioriteit bij generieke maatregelen: maatregelen die de luchtkwaliteit op zoveel mogelijk locaties, en daarmee het meest duurzaam, verbeteren.
Het Amsterdamse programma ligt, begin 2013, grotendeels op schema. Bovendien blijkt uit metingen van de GGD dat de lucht in Amsterdam ook echt schoner wordt. Zeker op die stoffen die aangetoond slecht zijn voor de gezondheid. Voor een aantal maatregelen zijn de verwachtingen voor de komende jaren echter bijgesteld. Vooral de aanhoudend slechte economische situatie en ontwikkelingen in de markt (en het aanbod) van schoner vervoer leiden tot een lagere inschatting van het haalbaar aantal te verschonen voertuigen tot 2015. Oorzaken grotendeels buiten de invloedsfeer van de gemeente Amsterdam.
De uiteindelijk verwachte daling van de concentraties stikstofdioxide als gevolg van de Amsterdamse maatregelen kan mogelijk iets hoger uitvallen dan waar in 2011 van werd uitgegaan. Dit komt voor een belangrijk deel doordat onlangs bleek dat ook de wat nieuwere dieselvoertuigen in de praktijk (flink) meer uitstoten dan volgens de norm voor de motor is toegestaan. De Amsterdamse maatregelen dragen juist bij aan het verminderen van deze diesels. De andere kant van dit verhaal is dat de voor 2015 verwachte achtergrondconcentratie stikstofdioxide stijgt. Dit is dat deel van de concentraties in de lucht dat niet door directe lokale bronnen wordt veroorzaakt. En daarmee ook buiten de invloedsfeer van de gemeente Amsterdam ligt. Dit zal zich, naar alle waarschijnlijkheid, eind dit jaar, in de landelijke Monitoringstool vertalen in meer voorspelde overschrijdingslocaties voor 2015. Dit is in lijn met de conclusies van de eind vorig jaar uitgevoerde ‘gevoeligheidsanalyse Monitoring Luchtkwaliteit Amsterdam’.
De gemeente Amsterdam kan invloed uitoefenen op ca. 25% van de concentraties vervuiling in de stad. De overige 75% vallen onder de invloedssfeer van de Rijksoverheid of de EU. Amsterdam zal, zonder aanvullende eigen of Rijksmaatregelen en strengere uitvoering van het Europees bronbeleid, pas tussen 2018 en 2021 overal aan de norm voldoen. Een generieke lokale oplossing om de normen wel overal op tijd te halen zou bijzonder drastisch moeten zijn: hiervoor moet ca. 50% van het autoverkeer uit de stad worden geweerd. Met locatiespecifieke maatregelen kan de lucht nog wel worden verbeterd op overschrijdingslocaties. Aanvullende Rijksmaatregelen blijven echter ook onontbeerlijk.