Evaluatie implementatie social return rijksoverheid
2014
Aanleiding
Social return is een instrument dat is gericht op mensen met een grote(re) afstand tot de arbeidsmarkt die zonder re-integratieondersteuning niet aan het werk kunnen. Het wordt door het Rijk als voorwaarde opgenomen in aanbestedingen met het doel om extra werk(ervarings)plaatsen te creëren voor mensen uit deze doelgroep. Het Rijk benadrukt dat het om extra of nieuwe werk(ervarings)plaatsen moet gaan (het woord ‘extra’ is in de handleiding onderstreept), waarmee een aantal plekken bovenop de bestaande formatie wordt bedoeld. Indien een opdrachtnemer in zijn bedrijfsvoering al een vorm van social return toepast, mag dit niet in mindering gebracht worden op het gevraagde percentage social return. De doelgroep is verder uitgewerkt in negen subgroepen op basis van achtergrond/uitkeringssituatie.
Doelgroep social return:
WWB*
WW (langer dan 12 maanden werkloos en/of 50 jaar of ouder)
WIA/WGA/WAZ
WAJONG
IAOW/IOAZ
WSW-geïndiceerden
Niet uitkeringsgerechtigde werkzoekenden*
Vroegtijdige schoolverlaters en jongeren met onvoldoende kwalificaties
Leerlingen in het kader van BOL/BBL opleidingen, VSO en/of praktijkscholen.
* Grotere afstand tot de arbeidsmarkt: personen die langere tijd werkloos zijn (langer dan 12 maanden, 50 jaar of ouder zijn en/of die zonder re-integratieondersteuning of andere begeleiding niet zelfstandig aan het werk kunnen.
Social return bij het Rijk wordt toegepast in het inkoop- en aanbestedingsbeleid sinds 1 juli 2011. Het maakt onderdeel uit van het kabinetsbeleid dat is gericht op zoveel mogelijk participatie in de samenleving en perspectief op werk en inkomen. Het is in de eerste plaats ieders eigen verantwoordelijkheid om werk te vinden, maar voor wie dit niet mogelijk is heeft de overheid de taak om ondersteuning te bieden om tot de arbeidsmarkt toe te treden. In het Regeerakkoord van het kabinet Rutte I is daarom opgenomen dat bij investeren en aanbesteding van diensten de rijksoverheid aandacht moet besteden aan stage- en leerwerkplekken voor kwetsbare groepen. Social return is daarmee ondersteunend aan het huidige re-integratie-instrumentarium.
Mede naar aanleiding van de ervaringen met social return bij gemeenten is afgesproken dat bij toepassing van het instrument door het Rijk zal worden gestart met een twee jaar durende implementatieperiode. Social return kan worden toegepast bij aanbestedingen van ‘werken’ en ‘diensten’ boven een drempelbedrag van 250.000 euro (minimale loonsom, exclusief btw). Het streven is om per aanbesteding een percentage van 5% social return te realiseren. De implementatiefase is bedoeld om de benodigde kennis op te doen die nodig is om social return structureel in te bedden in het rijksinkoopbeleid. Voor wat betreft de grote werken van Rijkswaterstaat en Rijksgebouwendienst, die worden gekenmerkt door grote financiële omvang, complexiteit en meerjarigheid, is afgesproken dat gestart wordt met ieder twee pilotprojecten.
Aan de Tweede Kamer is toegezegd dat de implementatiefase zal worden afgesloten met een evaluatieonderzoek. Het onderzoek heeft betrekking op drie aandachtsgebieden:
1. Re-integratie
2. Inkoop en aanbesteding
3. Ontwikkelingsvraagstukken
In dit rapport wordt verslag gedaan van deze evaluatie, die is uitgevoerd door Ipso Facto beleidsonderzoek. Opdrachtgevers zijn het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK), en het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW).