Grip op gladheid
9 november 2011
Inleiding
De afgelopen jaren hebben we ervaren dat échte winters nog bestaan. Aanhoudende sneeuw en vorst bezorgden ons een witte kerst, prachtige winterbeelden en een generatie kinderen die voor het eerst in hun leven kon sleeën. Voor verkeersdeelnemers was het winterweer echter minder idyllisch. Wekenlang hadden we last van uitglijders en vertraging. Het weer vergde ook het uiterste van wegbeheerders op het gebied van gladheidbestrijding. Het bestrijden van gladheid om te zorgen voor veilige, toegankelijke wegen en fietspaden hoort tot de verantwoordelijkheid van de gemeente. Het extreme weer en een landelijk tekort aan strooimiddelen zorgden echter voor veel problemen. De zwakke plekken van de gladheidbeheersing in Nijmegen kwamen vooral voor het fietsverkeer tijdens deze omstandigheden scherp naar voren.
De ervaringen van de afgelopen winters zijn waardevolle input om meer grip te krijgen op de gladheidbeheersing in Nijmegen. In de stadsbegroting voor 2011 is opgenomen dat we het beleid voor gladheidbestrijding gaan actualiseren. We hebben op dit moment geen beleidsnota voor gladheidbeheersing. Tot op heden is volstaan met het delegeren van de uitvoeringstaken van de gladheidbestrijding aan Dar. Dar stelde ieder jaar op basis van ervaring en gemeentelijke input een operationeel strooiplan op (het Winterdienstboek). Om betere invulling en grip te kunnen krijgen op de gladheidbestrijding, om onze aanpak naar weggebruikers te kunnen verantwoorden en om onze opdracht naar Dar beter te formuleren, is gemeentelijk beleid voor gladheidbestrijding gewenst. In de rol van wegbeheerder zijn we als gemeente immers verantwoordelijk voor de gladheidbestrijding, ook al besteden we de uitvoering van deze taak uit aan Dar. Een vastgestelde beleidsnota is voor de gemeente Nijmegen als wegbeheerder. We geven aan waar deze zorgplicht eindigt en waar de eigen verantwoordelijkheid van burgers begint. Bovendien een juridisch instrument dat noodzakelijk is voor eventuele aansprakelijkstellingen.
In de beleidsnota Grip op Gladheid zijn de bestuurlijke keuzes beschreven ten aanzien van de beleidsdoelen, de prioritering, maatregelen, het proces en de verantwoordelijkheden. De gemeente vult hiermee de “wat” vraag in.
De nota “Grip op Gladheid” bestaat uit twee delen:
1. De beleidsnota, waarin de beleidskeuzes zijn vastgelegd voor de periode 2011 tot en met 2016.
2. Het uitvoeringsprogramma, wat beschrijft wie, wat, waar (welke routes), wanneer en hoe de gladheidbestrijding wordt uitgevoerd. Dit uitvoeringsprogramma, dient ieder jaar na evaluatie van het afgelopen winterseizoen te worden geactualiseerd en door B&W vast- gesteld.
De beleidsnota en het uitvoeringsprogramma Grip op Gladheid zijn enerzijds bedoeld als intern kader en anderzijds als extern kader (voor het formuleren van de opdracht aan Dar), als informatiebron voor weggebruikers en als juridisch document bij eventuele aansprakelijkstellingen. De beleidsnota moet borgen dat het gemeentelijk beleid t.a.v. gladheidbestrijding op een juiste ma- nier in de Dienstverleningsovereenkomst met Dar wordt opgenomen.
Het beleid “Grip op Gladheid” is ontwikkeld op basis van:
• Beleidsnota Nijmegen duurzaam bereikbaar (2011);
• Het Winterdienstboek 2010-2011;
• Praktijkervaringen van de afgelopen winterperiodes;
• Aanbevelingen van de fietsersbond; Rapport gladheidbestrijding op fietspaden in de winter van 2009-2010.
• Evaluatieoverleg met hulpdiensten (ambulance, brandweer, politie);
• Ervaringen van burgers op basis van klachten en de peiling onder het digitaal stadspanel (22-2-11 hoofdpunten zie bijlage 2);
• Diverse publicaties van het nationale kennisplatform voor infrastructuur, verkeer, vervoer en openbare ruimte CROW waaronder leidraad 270 Gladheid voorspellen, voorkomen, bestrijden; en leidraad CROW 236, Gladheidbestrijdingsplan;
• Afstemming met vervoermaatschappij NOVIO;
• Interne afstemming met Stadsbeheer, Mobiliteit, Milieu, Communicatie en Servicebedrijf.
• Beleid en ervaringen van vergelijkbare gemeenten;
• Evaluatie gladheidbestrijding winter 2009-2010 (RWS, VNG, IPO, UvW, SkVV);
• Rapportage Geofox Lexmond Milieubelasting door strooizout bij hemelwater infiltratievoorzieningen (19-10-09)
Ons mobiliteitsbeleid zet in op ruime keuzevrijheid tussen auto, openbaar vervoer en fiets. Deze keuzevrijheid willen we ook bij winters weer blijven bieden. In de afgelopen jaren is echter gebleken dat de gladheidbestrijding voor het fietsverkeer te wensen overliet. We besteden daarom in dit nieuwe gladheidbeleidsplan meer aandacht aan fietsverkeer dan voorheen. Zowel de vrijliggende fietspaden, als de fietsstroken langs de route worden meegenomen zodat ze goed bereid- baar zijn.
Er spelen verschillende dilemma’s bij keuzes in gladheidbestrijding. Iedereen wil graag zijn eigen routes tot aan de eigen voordeur gestrooid hebben. Dit zou betekenen dat we op alle wegen en straatjes in Nijmegen gladheid moeten bestrijden. In het kader van kosten en duurzaamheid is dit niet wenselijk. In het kader van praktische uitvoerbaarheid is dit zelfs onmogelijk. Onze mogelijkheden zijn dus begrensd. We moeten kiezen waar we wel en waar we niet gaan strooien. Daarbij richten we ons op het algemeen belang ten aanzien van verkeersveiligheid, doorstroming, leefbaarheid en bereikbaarheid. De kwetsbaarheid van verkeersdeelnemers zoals fietsers, ouderen en bewoners van verzorgingtehuizen speelt ook een rol. We vinden het acceptabel dat iedere bewoner binnen een straal van 350 m een gestrooide route kan bereiken. Landelijk gezien is dit een algemeen aanvaarde afstand.
We weten dat bewoners de afgelopen jaren de gladheidbestrijding in de omgeving van scholen hebben gemist. We hebben er in dit nieuwe beleid dan ook voor gekozen om strooiroutes op te nemen naar scholen voor voortgezet onderwijs en basis onderwijs. Voortgezet onderwijs heeft een regionaal karakter waardoor het goed mogelijk is een duidelijke routes te onderscheiden. Bij basisscholen is dat lastiger. Vaak komen de meeste scholieren van uit alle kanten in de directe omgeving, geen eenduidige aanvoerroute. Daarom is er voor gekozen om naar alle basisscholen vanuit het gestrooide netwerk een lus te maken, zodat ook elke basisschool minimaal vanuit twee richtingen met auto en fiets bereikbaar is.
Wij willen een beroep doen op de maatschappelijke verantwoordelijkheid en zelfredzaamheid van onze inwoners, ondernemers en instellingen om zelf gladheid op eigen stoep en eigen terrein te bestrijden. We dwingen dit echter niet af in onze APV. Strenge regels die we niet kunnen en willen handhaven zijn ongewenst. Je eigen stoep en je eigen terrein ijs- en sneeuwvrij houden doe je gewoon voor elkaar.