Handboek burgerparticipatie windmolens
2012
In 1990 stond in Fryslân voor 12 MW aan windturbines opgesteld. In 2005 was dat al 120 MW. Daarmee had Fryslân de grootste capaciteit van Nederland. Inmiddels is deze positie overgenomen door Flevoland.
Nederland heeft ambitieuze doelstellingen om de implementatie van windenergie te stimuleren. In 2020 moet minstens 14% van het energieverbruik duurzaam opgewekt worden. Een en ander is vastgelegd in het nationaal actieplan duurzame energie.
Alle vormen van duurzame energie zijn hard nodig om de doelstellingen te halen en een belangrijke rol is hierbij weggelegd voor windenergie. Nu staan er ongeveer tweeduizend windturbines op land die voorzien in een kleine 4% van de totale Nederlandse elektriciteitsbehoefte. Het vorige kabinet heeft becijferd dat een verdriedubbeling van windenergie op land nodig zou zijn om de Nederlandse duurzame energie doelstelling te halen. Dat betekent dat het huidige opgesteld vermogen van ongeveer 2000 MW naar 6000 MW in 2020 zou gaan.
Deze doelstellingen kunnen alleen gehaald worden als de verschillende overheidspartijen, initiatiefnemers voor windparken, projectontwikkelaars, maatschappelijke organisaties en ook bewoners met elkaar samen werken.
Het opzetten van een windpark vergt een forse investering. Voor windparken zijn daarom altijd investeerders nodig. Voor het draagvlak kan het verstandig zijn omwonenden, bedrijven of andere betrokkenen te laten investeren in het windpark. Zo profiteren zij ook van de opbrengst.
Niet alleen de fysieke molens horen van oudsher bij Fryslân, maar ook de samenwerking om de molens tot stand te brengen en het participeren door betrokkenen in windmolens of windparken.
Een voorbeeld van een samenwerkingsverband is de vereniging van windturbine-eigenaren Fryslân. Deze vereniging behartigt de belangen van 200 windturbine eigenaren op een zo breed mogelijk vlak.
De Friese dorpsmolens zijn tot stand gekomen op initiatief van een aantal bewoners. Door betrokkenen te laten participeren in de windmolen en een deel van de opbrengst ten goede te laten komen aan de gemeenschap is er een enorm draagvlak gecreëerd voor windenergie. Een aantal dorpsmolens zijn inmiddels meegenomen in opschalingsprojecten, maar de (aanzienlijke) opbrengsten daarvan vloeien nog steeds terug naar de dorpen. Het geld wordt met name gebruikt om de leefbaarheid in de dorpen te verbeteren, door financieel bij te dragen aan concrete projecten en initiatieven.
Ook bij Noordenwind, een vereniging voor collectief bezit van windmolens, is een deel van de windmolens opgegaan in opschalingsprojecten. Noordenwind bundelt de krachten van actieve mensen, die zelf willen bijdragen aan schone energie, maar geen mogelijkheid hebben voor een eigen windturbine. Noordenwind begon in 1986 met de bouw van windturbines. Inmiddels heeft Noordenwind twaalf windenergieprojecten in Fryslân en Groningen gerealiseerd waarvan inmiddels vier afgesloten en gesaneerd zijn.
De bovengenoemde verenigingen hebben de krachten gebundeld in het Platform Duurzaam Fryslân. Het Platform Duurzaam Fryslân heeft het Aanbod600 opgesteld. Aanbod600 is een concreet en ambitieus plan voor herstructurering van het huidige Friese windmolenpark met als doel:
5 keer zoveel productie van windenergie en 4 keer zoveel productiecapaciteit (600MW) met tweederde van het aantal molens. Dit is mogelijk door een combinatie van sanering, nieuwbouw en in goed overleg plaatsen van windmolens.