Hoe groen goed doet
2014
AANLEIDING
Groen Dichterbij heeft de afgelopen drie jaar groene buurtprojecten op verschillende manieren ondersteund. In totaal hebben zich ruim 800 buurtprojecten gemeld op
de website www.groendichterbij.nl. De site biedt dan ook een mooi overzicht van allerlei groene buurtprojecten in Nederland! Tijdens drie grote evenementen hebben deze projecten elkaar kunnen ontmoeten. In 2013 en 2014 zijn daarnaast twee keer twaalf Icoonprojecten geselecteerd en financieel en praktisch ondersteund. Deze Icoonprojecten zijn stuk voor stuk schitterende voorbeelden van groene buurtprojecten met een brede maatschappelijke functie. Daarnaast heeft het Support Team van Groen Dichterbij ook andere buurtprojecten met elkaar en hun regionale partners in contact gebracht. Via ruim dertig regiobijeenkomsten en dankzij de makel/schakelfunctie van het Support Team hebben projecten elkaar kunnen vinden.
In het contact met al deze enthousiaste mensen, die door Groen Dichterbij zijn ondersteund, is veel kennis vergaard over de motivaties waarmee mensen een groen buurtproject starten. Daarnaast zijn diverse vormen van groene buurtinitiatieven in kaart gebracht en zijn de succes- en faalfactoren tijdens de uitvoering van die projecten benoemd.
Tenslotte is de waarde van deze projecten onderzocht voor de sociale cohesie in de wijk, voor ouderen, voor kinderen en ook voor duurzaamheid in het algemeen en een groenere leefomgeving. Tijdens de looptijd van het programma Groen Dichterbij deed Alterra middels enquêtes en interviews onderzoek onder initiatiefnemers, vrijwilligers en gebruikers van de eerste twaalf Icoon- projecten. In dit rapport zijn de opgedane ervaringen en de onderzoeksresultaten van
Alterra gebundeld. Voor allerlei praktische vraagstukken schreef Groen Dichterbij factsheets die handvatten bieden voor educatieve activiteiten, suggesties voor sociale verdienmodellen, informatie over aansprakelijkheid of het omgaan met tegen- stand. In bijlage II is een overzicht van deze factsheets te vinden.
Ook zijn de factsheets te downloaden via
www.groendichterbij.nl/factsheets
In het achterhoofd
Wanneer wij spreken over groene buurtprojecten kunnen we deze in drie categorieën onderverdelen. Binnen Groen Dichterbij komen we alle drie de categorieën tegen. De vragen die deelnemers hebben verschillen vaak van elkaar. Overigens kunnen projecten in de loop der tijd ook verschuiven van categorie.
De drie categorieën zijn:
• Buurtinitiatief
• Wijkactivering/burgerparticipatie
• Sociale ondernemers
Verschillen tussen deze categorieën hebben betrekking op de vraag of het initiatief
top-down of bottom-up ontstaat of georganiseerd is en hoe het project gefinancierd wordt.
• Een BUURTINITIATIEF komt vanuit de buurt en zoekt vaak bij fondsen of gemeenten geld om iets te kunnen realiseren. Het project draait op de buurtbewoners zelf, zij hebben vaak gezamenlijk veel vaardigheden in
huis en werken samen met professionele organisaties als de gemeente. Financieel kan het gaan om verschillende bedragen, van een paar honderd euro tot een paar miljoen.
• WIJKACTIVERING OF BURGERPARTICIPATIE is top-down. Een professionele partij als een buurtcentrum, welzijnsorgansiatie, gemeente of woningbouwcorporatie neemt het initiatief en betrekt de buurt hierbij.
In sommige gevallen wordt begeleiding ingehuurd om de buurt te betrekken. Doel is vaak dat het eigenaarschap wel overdragen wordt aan de buurt.
• SOCIALE ONDERNEMERS zijn vaak de pioniers in de wijk. Ze starten een onderneming die rendabel moet zijn, maar vooral ook een maatschappelijke functie heeft. De ondernemers vervullen een behoefte in de wijk, maar komen niet altijd per se zelf uit de wijk. Wel zijn ze er bekend en zijn ze er nadrukkelijk voor de buurt. Het eigenaarschap blijft bij de ondernemers c.q. initiatiefnemer, maar als het goed is raakt de buurt wel steeds meer betrokken.
Afhankelijk van de wijk en zijn bewoners is een van de drie categorieën passend. Een wijk met hoogopgeleide bewoners neemt vaker zelf initiatief waar in achterstandswijken de wijk meer geactiveerd moet worden of het een sociaal ondernemer is die aan de slag gaat (zie paragraaf 2.9).