Leegstand te lijf
2011
In Nederland staan veel panden leeg. Vooral onder kantoren en in de winkelbranche neemt de leeg- stand sterk toe. Diverse onderzoeken en artikelen geven aan dat leegstand een structureel karakter heeft. Van de huidige voorraad kantoorruimte van 47 miljoen m2 staat gemiddeld 13,9% leeg. Het structurele aanbod (objecten die drie jaar of langer leegstaan) kwam begin 2010 uit op 1,9 miljoen m2. Als er geen actie wordt ondernomen, kan dit oplopen naar 3 miljoen m2 in 2011(volgens een landelijk onderzoek van DTZ-Zadelhoff).
Leegstand heeft gevolgen voor de leefbaarheid in gemeenten. De veiligheid kan bijvoorbeeld in het geding komen. Het is tevens een verspilling van de schaarse grond in Nederland. Verantwoord ruimtegebruik is essentieel. Gemeenten kunnen daarbij een belangrijke rol spelen. Ze zijn niet verantwoordelijk voor de gehele problematiek, maar hebben wel instrumenten in handen om de situatie te beïnvloeden.
Deze handreiking beschrijft hoe gemeenten leegstand te lijf kunnen gaan. Gemeenten staan voor vragen als: waar en wanneer is sprake van leegstand? Wanneer heeft leegstand maatschappelijke effecten? Welke instrumenten kunnen gemeenten inzetten? Welke informatie is nodig om dit goed te doen. De financiële mogelijkheden worden niet behandeld. Het gaat om instrumenten gekoppeld aan beleid
Belangrijk startpunt is dat de gemeente bepaalt welke rol zij wil nemen en onderzoekt waar haar maatschappelijke opgave ligt. Leegstand moet op de politieke agenda. Een heldere probleemanalyse, ambities, een ingerichte organisatie en een langetermijnvisie op leegstand zijn nodig. Dan kunnen gemeenten een effectieve strategie uitzetten met daarbij passende instrumenten, zoals de nieuwe
leegstandverordening. Deze biedt mogelijkheden om leegstand integraal en in combinatie met andere instrumenten van leegstandbeleid aan te pakken, zoals de structuurvisie, bestemmingsplannen en transformatiebeleid. Denk ook aan maatschappelijk beleid op het gebied van veiligheid en leefbaarheid. Belangrijk is de leegstandvisie in te bedden in bestaand beleid. Het vergt inzet van middelen en capaciteit van gemeenten om dit goed te doen.
Oplossingen zijn niet makkelijk. Door vermindering van de overtallige plancapaciteit dalen de inkom- sten van de gemeente. Bovendien zal de gemeente als vastgoedeigenaar soms in eigen vlees moeten snijden.
Leegstand oplossen kunnen gemeenten niet alleen. Hiervoor is goede samenwerking nodig met de eigenaren van de panden, met andere betrokkenen en vaak ook met buurgemeenten.
Deze handreiking biedt handvatten om samen keuzes te maken die tot de beste oplossing leiden in een lokale situatie. Het gaat daarbij om alle vormen van leegstand, behalve die van woningen. Een overzicht van alle instrumenten en checklists geven richting aan een concrete uitvoering van leegstandvisie en -beleid. Ook geeft de handreiking tips voor succesvolle communicatie met de betrokken partijen. Tot slot is een model van de nieuwe leegstandverordening opgenomen.
De VNG hoopt hiermee gemeenteambtenaren een extra stimulans te bieden om leegstand te lijf te gaan.