Omgevingsmanager: de onmisbare schakel tussen buiten en binnen
1 december 2009
Aanleiding
Omgevingsmanagement is voor het succesvol laten verlopen van projecten een belangrijke factor. Zowel uit onderzoek als uit enquêtes onder omgevingsmanagers, die de Programmadirectie Planstudies Droog (PDPD) in het voorjaar van 2008 heeft afgenomen, blijkt dat er behoefte bestaat aan ontwikkeling, opleiding en kennisde- ling. Dit geldt zowel voor omgevingsmanagers in de plan- als in de realisatiefase. De PDPD heeft daarom de Dienst Verkeer en Scheepvaart (DVS) verzocht een praktisch werkboek over omgevingsmanagement in de planfase1 op te stellen.
Deze opdracht sluit aan bij de uitgangspunten van Rijkswaterstaat voor de komende jaren (Agenda 2012). Rijkswaterstaat wil haar projectomgeving als samenwer- kingspartner zien. Zij wil luisteren, overleggen en anticiperen. De ‘Publieksgerichte netwerkmanager’ en ‘betrouwbare en efficiënte partner’ zijn daarbij speerpunten. Het Publiekshuis (fig 1.1) geeft schematisch aan hoe Rijkswaterstaat beoogt met gebruikers en belanghebbenden om te gaan.
De omgevingsmanager begint telkens vanuit de gebruiker (kamer 1) te denken. Tegelijkertijd houdt hij voor ogen wie zijn opdrachtgever is (kamer 2). Vervolgens werkt hij professioneel samen met omgevingspartijen, maakt hij duidelijk wat Rijks- waterstaat wel en niet kan en committeert hij zich aan afspraken (kamers 2 en 3). Rijkswaterstaat treedt eensgezind naar buiten (kamer 4) en informeert de omgeving steeds over actuele ontwikkelingen (kamer 5). Kortom: het publiekshuis is de kapstok voor Omgevingsmanagement. Handige checklisten, die opgesplitst zijn per publiekshuiskamer staan in bijlage 3.
Dit rapport Wat staat erin?
Het onderwerp omgevingsmanagement is te breed om hier in al zijn facetten te behandelen. Daarom is gefocust op de planfase. Voor de verkenningenfase wordt door het project Sneller en Beter gewerkt aan een handleiding Publieksparticipatie. Voor de uitvoeringsfase heeft de Directie Projecten de Werkwijzer Aanleg opgesteld. Ove- rigens worden – daar waar dit tot verduidelijking leidt – ‘uitstapjes’ gemaakt naar zowel de verkenningen- als de uitvoeringsfase. Verder focust dit rapport zich op weginfrastructuur en niet op de ‘natte’ projecten, vaarwegen of de railinfrastructuur.
Dit werkboek maakt de belangrijkste zaken over omgevingsmanagement binnen Rijkswaterstaat toegankelijk en overzichtelijk. Het is een theoretische basis, aange- vuld met praktische tips, voorbeelden en structurerende analytische reflecties.
Het werkboek maakt onderdeel uit van vier delen over omgevingsmanagement:
1. het werkboek als theoretische basis;
2. een beknopt praktisch gedeelte met tips en voorbeelden als je van start gaat als
omgevingsmanager;
3. de werkloper: een poster, waarop in één oogslag omgevingsmanagement staat
uitgelegd met een praktische checklist voor aan de muur;
4. een website, waarop de actuele ontwikkelingen op het gebied van omgevingsma-
nagement worden bijgehouden en digitale informatie wordt ontsloten.
Voor wie?
Dit werkboek is bedoeld voor omgevingsmanagers, -adviseurs en projectleiders,
die werkzaam zijn in de planfase. Beginnende omgevingsmanagers worden op weg geholpen en meer ervaren omgevingsmanagers/projectleiders vinden tips, ervarin- gen en verwijzingen naar literatuur en internet voor nadere verdieping. Hoewel het werkboek omgevingsmanagement gericht is op de planfase, zal deze voor omge- vingsmanagers in de verkenningenfase, de realisatiefase en voor beheer & onder- houd ook interessant zijn. Daarnaast geeft dit werkboek een ieder, zeker ook lijnma- nagers en projectleiders die een omgevingsmanager aansturen, een goed beeld van wat van een omgevingsmanager verwacht mag worden in de planfase.
Wat is de context?
Dit werkboek biedt een basis waaruit verder onderzocht kan worden, gelezen en gepraat om zodoende kennis over omgevingsmanagement te verbreden. Regelmatig wordt verwezen naar andere stukken, achtergrondinformatie en websites.