Op weg naar duurzame gemeenschappen
2015
Inleiding
Voor u ligt het nieuwe Duurzaamheidsbeleid 2015-2018 van de gemeente Zuidhorn. Dit is een concrete uitwerking van de richting die het Bestuursakkoord 2014-2018 geeft aan duurzaamheid en het streven naar duurzame gemeenschappen.
Duurzaamheid leeft op allerlei niveaus: bij inwoners, bedrijven, instanties én overheden. Inwoners van onze gemeente willen graag actief bijdragen aan ontwikkelingen die goed zijn voor mens en milieu. Er zijn initiatieven voor buurtmoestuinen, gezamenlijke inkoop van energieproducten en talloze andere zaken. Bedrijven in de gemeente zien duurzaam ondernemen ook steeds vaker als een kans en investeren hierin.
1.1 Een korte terugblik op afgelopen periode
Op 14 april 2014 werd het tweede beleidsplan voor duurzaamheid vastgesteld. In het kader van minder beleidsnotities is gekozen het reeds aanwezige (en deels overlappende) milieubeleid en klimaatbeleid samen te voegen tot één beleidsnota. Hoewel de oorspronkelijke intentie was dit tweede beleidsplan voor vier jaar vast te stellen, heeft de gemeenteraad voorjaar 2014 besloten het huidige beleid voor slechts één jaar vast te stellen. De overweging hierbij was om na het aantreden van het nieuwe college een nieuw meerjarig beleidsplan op te stellen en hierin ook aanvullende eisen vanuit de raad voor monitoring van ambities mee te nemen: de 'scope' moest breder, het beleid moest een werkbaar toetsingskader1 vormen voor nieuwe initiatieven.
Het huidige duurzaamheidsbeleid loopt voorjaar 2015 ten einde. De afgelopen periode hebben we met beperkte middelen en veel enthousiasme een behoorlijk aantal duurzame acties in gang weten te zetten. Zoals diverse bewonersbijeenkomsten in het kader van het project Slim Wonen, Nacht van de Nacht Editie 2014, het project Excellente Gebieden (zeer energiezuinige nieuwbouw), zonnepanelen op een aantal gemeentelijke gebouwen (Brede School, CCZ, gemeentehuis) en er is een eerste aanzet gedaan te komen tot mobiliteitsmanagement. Het pilotproject Visvliet: Licht of Donker? is samen met een burgerpanel opgezet. Samen met dit panel is gekeken naar het creëren van duurzamere verlichtingsniveaus voor gemeentelijke straatverlichting. Daarnaast is eerder in 2014 geïnvesteerd in het systematisch in kaart brengen van bereikte resultaten middels een omvangrijke duurzame projectenmatrix van de periode 2009-2014.
Duurzame ontwikkeling van onze gemeente zien wij als een continu proces. Het Bestuursakkoord 2014-2018 belichaamt dit inzicht, heeft het verder uitgediept en vervolgens geconcretiseerd in tal van herkenbare thema’s. De afgelopen maanden is een uitgebreid proces doorlopen om te komen tot een nieuw duurzaamheidsbeleid voor de periode 2015-2018 met heldere ambities voor zowel het gemeentelijke grondgebied als de gemeentelijke organisatie zelf. Dit heeft ook inzichten opgeleverd over hoe duurzame ontwikkeling verder kan worden gestimuleerd. Er is veel slagkracht, bevlogenheid en enthousiasme aanwezig bij inwoners en bedrijven om gezamenlijk en samen met gemeente Zuidhorn invulling te geven aan duurzame gemeenschappen. Tegelijkertijd stellen we ons daarbij ook de vragen: welke duurzame vraagstukken vinden we met elkaar belangrijk? Waar hebben we als gemeenschap écht invloed op? Welke rol moet de lokale overheid daarin vervullen?
1 Met een werkbaar toetsingskader bedoelen we, dat we aan de voorkant afspraken met elkaar maken over wat we gaan bereiken: een eenduidige systematiek met enkele uitgangspunten, waarop we projecten, werkzaamheden, aanbestedingen beoordelen. In de raadsvergadering van 14 april 2014 is hiertoe een ‘zeefinstallatie’ als metafoor gebruikt.

1.2 Totstandkoming duurzaamheidsbeleid
Voor de totstandkoming van het Duurzaamheidsbeleid 2015-2018 is een uitgebreid proces doorlopen. In de verkenningsfase is een bijeenkomst gepland met de fractiespecialisten duurzaamheid om wensen voor het nieuwe beleid af te tasten. Vervolgens is een inloopavond georganiseerd voor inwoners, raadsleden en de Milieuadviescommissie. Bij de totstandkoming van het beleidsplan is een brede afvaardiging van medewerkers betrokken. Tot slot is het beleid meerdere malen voor advisering voorgelegd aan de Milieuadviescommissie. Alle betrokkenen hebben zich met veel enthousiasme voor het beleidsstuk ingezet. Zo hebben wij een stevige basis gelegd, intern en extern, voor de uitvoering van het duurzaamheidsbeleid.
Het Duurzaamheidsbeleid 2015-2018 doet een appèl op inwoners en bedrijven zelf een bijdrage te leveren aan een schone, veilige, duurzame leefomgeving. De inloopavond richtte zich op de agendavorming en onderwerpen die belangrijk zijn mee te worden genomen in het nieuwe duurzaamheidsbeleid: wat wij als gemeenschap willen bereiken op het gebied van duurzame ontwikkeling. Inwoners is ook de gelegenheid geboden ideeën voor nieuwe duurzame initiatieven voor te dragen en van gedachten te wisselen over elkaars initiatieven. Dit onderdeel werd positief ontvangen en heeft al geresulteerd in een vernieuwend monitoringproject voor zonne-energie in de gemeente. Dit sterkt ons in de faciliterende en verbindende rol die we als gemeente Zuidhorn kunnen vervullen.
Duurzame ontwikkeling raakt veel maatschappelijke beleidsvelden en hun onderlinge samenhang. Dit beleidsstuk is daarom, zoals gezegd, opgesteld met een ambtelijke klankbordgroep van beleidsmedewerkers uit diverse beleidsvelden. Daarbij is het vorige beleid en de evaluatie daarvan inhoudelijk grotendeels als uitgangspunt genomen.
Nadrukkelijk is gevraagd ook de sociale component van duurzame ontwikkeling op te nemen in dit beleid. Veel sociaal beleid wordt ontwikkeld in Westerkwartierverband. Het is contraproductief dit beleid opnieuw in dit document te verwerken. Er is dus gekozen voor een vernauwing van de ‘scope’, waarbij we enkel invulling geven aan sociale onderwerpen die buiten de stukken van het sociaal domein vallen. Daar waar raakvlakken zijn, benoemen we ze in het stuk.
1.3 Duurzaamheidsbeleid 2015-2018
Het Duurzaamheidsbeleid 2015-2018 verwoordt de richting die het college wil inzetten in het streven naar duurzame gemeenschappen en het faciliteren van duurzame initiatieven vanuit de gemeenschap. Dit beleidsstuk vormt een raamwerk voor duurzame ontwikkeling op basis van de structuur van ISO 26000, een internationale geaccepteerde richtlijn die helpt om concreet invulling te geven aan de brede maatschappelijke verantwoordelijkheid van organisaties (zie bijlage 1). Onderwerpen uit de richtlijn zijn gerangschikt op basis van de Triple P-benadering: people, planet en profit. Hierbinnen is gekozen voor een set van ambities en beleidsprioriteiten die duurzame ontwikkeling in gemeente Zuidhorn de komende jaren concreet richting geven.
In paragraaf 3.3 op p.16 zijn alle doelen/ambities opgenomen, die we de komende periode willen vervullen. De planning, financiering en coördinatie van acties staat omschreven in het Duurzaamheidsuitvoeringsplan (DUP). Dit plan wordt periodiek geëvalueerd, waar nodig bijgesteld en vastgesteld door de raad.
We definiëren enkele kaders waarbinnen we een ontwikkeling naar duurzame gemeenschappen in gang willen zetten. Daarbij wordt steeds vaker op onderdelen over de volle breedte samengewerkt tussen inwoners, bedrijven, kennisinstellingen. Op verschillende beleidsterreinen trekken we zoveel mogelijk samen op met de buurgemeenten in het Westerkwartier. Goede voorbeelden van regionale samenwerking zijn het waterketenoverleg, een breed woonbeleid, de afvalinzameling en enkele energieprojecten.
1.4 Leeswijzer
Hoofdstuk 2 somt de principes en uitgangspunten op voor duurzame ontwikkeling (het toetsingskader) in deze meerjarige duurzaamheidnota.
Hoofdstuk 3 benoemt het huidige vertrekpunt voor beleid: de uitkomsten van de nulmetingen voor het gemeentelijke grondgebied en de gemeentelijke organisatie. Vervolgens is dit vertrekpunt vertaald in een aantal beleidsprioriteiten aan de hand van ‘people’, ‘planet’ en ‘profit’ (hoofdstukken 4 tot en met 6).
Tot slot beschrijft hoofdstuk 7 op welke wijze we de komende periode invulling en uitvoering geven aan de omschreven beleidsdoelen.