Ruimte voor ons allemaal
2005
Een kwart van de oppervlakte van steden is openbare ruimte: straten, parken, plantsoenen, sportvelden, pleinen, woon- erven, buurtgroen,... Openbare ruimte maakt steden leefbaar en aantrekkelijk. Het geeft wijken en buurten identiteit,
maakt functies bereikbaar en vormt een plek voor ontmoeting, interactie en sociale cohesie. Maar over de kwaliteit van de openbare ruimte maken veel mensen zich zorgen. Veel ligt er maar te liggen. De functie ervan gaat verloren en de overheid lijkt niet (meer) in staat te zijn de ruimte schoon, heel en veilig te houden. Waar velen zich zorgen maken, kunnen velen bijdragen aan de oplossing van het probleem. Gemeenten
zijn niet als enige aan zet, maar staan voor de taak om de inzet van meerdere betrokkenen te organiseren.
De vraag is: wie regelt wat? Wie is waarvoor verantwoordelijk en hoe kunnen belanghebbenden daarop worden aangespro- ken? In het IPSV en andere programma’s zijn projecten gerealiseerd waar bewoners en andere gebruikersgroepen actief bij het beheer zijn betrokken.
Functies van de openbare ruimte
Om de verantwoordelijkheid voor de openbare ruimte toe te kunnen delen, is het allereerst nodig helder te krijgen welkefuncties die vervult. De Dam in Amsterdam is een totaal andere openbare ruimte dan een groenstrook in een willekeurige naoorlogse woonwijk. Een trapveldje heeft een andere functie dan een marktplein. De verantwoordelijkheid voor het beheer ziet er telkens anders uit. In deze brochure komen onder andere gemeenschappelijke tuinen, een campus en verschillende parken voorbij. De functionaliteit van al deze ruimten wordt bij de inrichting voor een deel vastgelegd, maar daarna zijn het vooral de gebruikers die er een sociale en culturele betekenis aan geven. In de projecten zijn verschillende functies te onderscheiden.
In de eerste plaats is de openbare ruimte de toegangsweg tot gebouwen en functies, zowel voor mensen als voor goederen als energie en water. Zo wordt in het project Hatert Ontwatert in Nijmegen de openbare ruimte opnieuw ingericht om regenwater goed te laten afstromen naar de bodem. De fysieke functie van de openbare ruimte vereist fysiek beheer: onderhoud van groen, water, verharding, straatverlichting en verkeersmiddelen. Doel
is te zorgen dat de openbare ruimte schoon en heel blijft, zodat deze haar fysieke functie kan blijven vervullen.