Schades door watertekorten en -overschotten in stedelijk gebied
2012
Druk op stedelijk watersysteem
In het stedelijk oppervlakte- en grondwatersysteem zorgt het beschikbare water hoofdzakelijk voor 1:
• Voorkomen van zetting en inklinking (o.a. schade aan wegen, kabels, (riool)leidingen, funderingen, opritten, tuinen, kruipruimten, ...).
• Voorkomen van schade door droogstand (paalrot, beschoeiingen etc.).
• Watervoorziening voor de planten en de dieren; voorkomen verdroging vegetatie en
brand.
• Verdamping ter vermindering hitte (beperking van het UHI effect en van behoefte aan
airconditioning).
• Handhaven oppervlaktewaterkwaliteit t.b.v. ecologie, recreatie en belevingswaarde.
Bovenstaande functies staan her en der nu al onder druk. De verwachting is dat door klimaatverandering vaker en langer minder water beschikbaar zal zijn, waardoor droogtegerelateerde problemen intensiveren en in meer gebieden gaan optreden.
Kennishiaten
De noodzaak en urgentie om hierop te reageren middels maatregelen en beleid worden bepaald door de risico’s die de bebouwde omgeving van Nederland loopt. Over de potentiële blootstelling aan, en gevoeligheid voor droogteschade in stedelijk gebied is echter weinig bekend, zeker landsdekkend. Dit geldt voor zowel de kans op droogteschade als de kosten die ermee gemoeid zijn voor overheden, maar zeker ook voor particulieren en bedrijven. Grote onzekerheid zit vooral in het tempo waarmee de schades optreden. Er is bovendien een verschil tussen de langjarige gemiddelde effecten en korte termijn effecten tijdens droge perioden. Ook ontbreekt visie op wie welke verantwoordelijkheden en kosten draagt en mist een nauwkeurig ruimtelijk beeld van de stedelijke droogteproblematiek.
Bijkomend knelpunt is dat het watergebruik van stedelijk gebied (buiten het drinkwaterverbruik) slecht is gekwantificeerd. Hieraan wordt nauwelijks gemeten. Ook de daadwerkelijke waterbehoefte is nog niet goed te kwantificeren. Zo ontbreekt proceskennis van stedelijke verdamping, van de interactie tussen verdamping en temperatuur, van de aanvoer van water via de ondergrond en van waterkwaliteitsprocessen in de stad. Het stedelijk systeem is dermate complex dat de waterbehoefte mogelijk nooit met een nauwkeurigheid kan worden bepaald die vergelijkbaar is met die voor het landelijk gebied. Maar als de potentiële schade van watertekorten groot is, dan is het des te meer van belang om de kans op watertekorten beperkt te houden.
Er zijn dus nog grote onbekenden, wat het lastig maakt om de urgentie van het onderwerp ‘watervoorziening van de stad’ voor het Deltaprogramma op dit moment naar tevredenheid te onderbouwen. Om dit knelpunt op te lossen hebben de deelprogramma’s Zoetwater (DPZW) en Nieuwbouw & Herstructurering (DPNH) de volgende gedeelde vragen aan Deltares voorgelegd:
1 Wat is de diversiteit van stedelijke watersystemen in Nederland (welke typen moeten worden onderscheiden) en hoe werken die systemen?
2 Wat zijn de effecten van watertekorten en –overschotten in die systeemtypen en welke kosten zijn daarmee gemoeid?
3 Welke knelpunten tussen vraag en aanbod doen zich nu voor en hoe ontwikkelen die zich in de toekomst?
4 Welke oplossingen (fysiek en instrumenteel) zijn er mogelijk zowel voor knelpunten als voor effecten?
5 Wie zijn de verantwoordelijke partijen om oplossingen te realiseren?