Sporen door de omgeving
2008
Het doel van dit onderzoek is om het besluitvormingsproces omtrent de HSL Zuid te analyseren en om de functies van verschillende actoren in dat proces te verklaren aan de hand van (wetenschappelijke) literatuur over besluitvorming. De rol van de omgeving en de manier waarop de organisatie met de omgeving om ging spelen daarbij een hoofdrol.
De hoofdvraag die in het onderzoek centraal staat luidt:
• Hoe ging de projectorganisatie HSL-Zuid om met de invloed van de omgeving op het besluitvormingsproces omtrent de HSL Zuid, en hoe is dit handelen te verklaren?
Op basis van de beschreven literatuur in het theoretisch kader zijn de volgende verwachtingen geschetst:
• Het besluitvormingsproces verloopt niet in bepaalde opeenvolgende stappen, maar in verschillende rondes met verschillende actoren
• De omgeving oefent een relatief grote invloed uit op het besluitvormingsproces
• Het project HSL Zuid is een NIMBY-project
• De projectorganisatie heeft getracht de omgeving actief te beïnvloeden
Door middel van semi-gestructureerde intervies met verschillende actoren, een beperkte documentanalyse en een focusgroepbijeenkomst is informatie verzameld over het besluitvormingsproces. De belangrijkste bevindingen zijn hieronder weergegeven.
Het besluitvormingsproces is te verdelen in vier fases waarin steeds andere actoren belangrijk waren. Het rondenmodel is inderdaad terug te vinden, of het ook binnen de fases terug is te vinden is niet te achterhalen op basis van de informatie uit het onderzoek. In de omgeving wordt onderscheid gemaakt tussen de bevoegde gezagen (gemeenten, provincies en waterschappen) enerzijds en burgers, actiegroepen en belangenorganisaties anderzijds. De invloed van zowel bevoegde gezagen als overige actoren is beperkt gebleken. Er is vanaf het begin goed overleg gepleegd met bevoegde gezagen waardoor draagvlak is ontwikkeld. Bij de overige actoren bestond wel weerstand, maar de middelen om echt invloed uit te oefenen op het proces waren beperkt. Het project HSL Zuid heeft inderdaad te kampen met het NIMBY effect, en is in dat opzicht ook een NIMBY-project. De vorm het effect is echter niet eenduidig en niet alle actoren kampen ermee. De projectorganistie heeft met het organiseren van informatieavonden en klankbordgroepen de omgeving geinformeerd en gehoord met als belangrijkste doel het voorkomen van weerstand. Door de beslissingsbevoegdheid volledig in eigen hand te houden is de projectorganisatie erin geslaagd om de weerstand aanzienlijk te beperken zonder de burger daadwerkelijk mee te laten beslissen, daarmee heeft de projectorganisatie het spel goed gespeeld.
Er zijn echter ook een aantal zaken minder goed verlopen. Op basis van de literatuur en de resultaten zijn er drie aanbevelingen gedaan voor toekomstige projecten:
• Zorg dat ook belangenorganisaties zich serieus genomen voelen
• Sluit klankbordgroepen op een goede manier af
• Stuur in het gehele proces meer op open besluitvorming om het NIMBY effect tegen te gaan