Tellen met beleid
2004
Een zinvolle monitoring van fietsbeleid
Monitoring is in verkeersbeleid al enige tijd een belangrijk begrip. Ook in decentraal fiets- beleid wordt er regelmatig over gesproken. In de praktijk heeft het begrip echter nog een zeer diffuze inhoud. Daarnaast wordt monitoring in decentraal fietsbeleid nog maar weinig toegepast en zijn er dus ook nauwelijks resultaten die beleidsmatig kunnen worden gebruikt. Toch kan monitoring een belangrijke rol spelen bij het formuleren en uitvoeren van nieuw fietsbeleid. Immers, via monitoring is het mogelijk om een beeld te krijgen van de mate waarin de fiets wordt gebruikt. In het verleden hebben echter talrijke valkuilen voorkomen dat monitoringsresultaten die rol in het beleidsproces spelen. Bijvoorbeeld de hoge kosten, waardoor de monitoring in later jaren geschrapt werd, of de tekortkoming dat de resultaten geen handvatten voor beleidskeuzen boden.
Om de resultaten van monitoring daadwerkelijk een rol te laten spelen in het proces van fietsbeleid, is het nodig indicatoren te gebruiken die ervoor zorgen dat de uitkomsten aan- sluiten op inhoudelijke keuzen in het fietsbeleid. Indicatoren in de monitor moeten aan de volgende vier eisen voldoen:
1. aansprekend zijn: ze moeten uitnodigen om na te denken over maatregelen gericht op het (stimuleren van) fietsgebruik;
2. begrijpelijk zijn: ze moeten, zonder dat uitgebreide ambtelijke notities ter verduidelijking nodig zijn, leiden tot eenvoudig leesbare grafieken of tabellen;
3. eenvoudig zijn: gegevens over de indicatoren moeten op gemeentelijk niveau zonder al te veel kosten kunnen worden verzameld;
4. relevant zijn: ze moeten belangrijke onderdelen van het fietsbeleid op gemeentelijk niveau omvatten.
MuConsult heeft voor het Fietsberaad een verkennend onderzoek uitgevoerd om antwoord te krijgen op de vraag: wat kan monitoring in fietsbeleid zijn? Het onderzoek heeft in kaart gebracht hoe een fietsmonitor eruit kan zien en welke indicatoren geschikt zijn voor een monitorsysteem dat aan bovenstaande eisen voldoet. Deze handreiking schetst de mogelijk- heden voor gemeenten. Met de titel ‘Tellen met Beleid’ wordt benadrukt dat het vooral gaat over monitoring met een duidelijke beleidsfunctie.
Leeswijzer
Na dit inleidende hoofdstuk wordt in hoofdstuk 2 ingegaan op de doelstellingen achter de monitoring van fietsgebruik en fietsbeleid en de richting die daaruit volgt voor de keuze van indicatoren. Hoofdstuk 3 schetst drie varianten om zo’n fietsmonitor te concretiseren: drie verschillende indicatoren en datasets, die in principe voldoen aan de vier bovenstaande eisen. In hoofdstuk 4 wordt een van deze drie varianten nader uitgewerkt: het (her)gebruik van eenvoudige telcijfers. Als na een analyse de conclusies getrokken zijn, worden deze kort en bondig in een boodschap vertaald. Hierover gaat hoofdstuk 5.