Tijd voor Transitie – een verkenning van de overgang naar een klimaatneutrale economie
2016
Energieverbruik is onlosmakelijk verbonden met economische activiteit. Veranderingen in het energiesysteem hebben daarom in potentie belangrijke gevolgen voor de economie en de financiële stabiliteit. Dit geldt zeker voor Nederland, dat nog in belangrijke mate is aangewezen op vervuilende energiebronnen. Momenteel bevinden we ons in de beginfase van een majeure energietransitie: de mondiale uitdaging om tijdig over te schakelen op een klimaatneutraal energiesysteem.
Deze energietransitie vergt grote stuurmanskunst. Het is immers geen uitgemaakte zaak dat de transitie beheerst zal verlopen. Grote delen van de productie- en infrastructuur zijn verbonden met het gebruik van fossiele brandstoffen. Een abrupte overgang naar een klimaatneutraal energiesysteem kan de economische groei schaden en de financiële stabiliteit raken via afschrijvingen op bestaande activa. Aan de andere kant impliceert een onvoldoende daadkrachtige transitie dat de klimaatdoelen niet gehaald worden, wat uiteindelijk veel grotere gevolgen voor economie en maatschappij kan hebben.
Met het oog op deze afweging houden centrale banken en toezichthouders op de financiële sector zich wereldwijd steeds intensiever bezig met energie- en klimaatbeleid. De Nederlandsche Bank ziet de energietransitie als een van de belangrijkste lange-termijnuitdagingen voor de economie. Daarbij is nog veel onzeker, en opvattingen over de beste weg naar de klimaatdoelen van Parijs verschillen nog sterk. Wel bestaat er grote consensus dat stilzitten geen optie meer is.
De Nederlandsche Bank kent geen lange traditie van onderzoek of beleidsadvisering op het gebied van energie en klimaat. Om goed geïnformeerd aan dit debat deel te nemen, is daarom – naast bestudering van de literatuur en eigen analyse – een beroep gedaan op een groot aantal deskundigen, zowel via interviews als via een expertmeeting. De auteurs zijn al deze gesprekspartners veel dank verschuldigd voor hun medewerking en waardevolle inzichten.
De Occasional Study die voor u ligt, is een eerste poging om de relevante vragen te ordenen en waar mogelijk van een tentatief antwoord te voorzien. Nog veel vragen staan open en deze studie heeft geenszins de pretentie het laatste woord over energie- of klimaatbeleid te zeggen. De Nederlandsche Bank is voornemens dit terrein nader te onderzoeken en hiervan langs verschillende kanalen verslag te doen, in het besef dat energie en klimaat de beleidsagenda nog lange tijd zullen beheersen.