Waterberging en Natuur
2004
Aanleiding
In het kabinetsstandpunt “Anders omgaan met Water” wordt gesteld dat het huidige watersysteem nu en ook naar de toekomst toe niet op orde is. Om hier verandering in aan te brengen behoeft het watersysteem aanpassingen. Het watersysteem moet erop ingericht zijn om huidige en toekomstige problemen als gevolg van klimaatverandering, bodemdaling en zeespiegelrijzing zoveel mogelijk binnen stroomgebieden zelf op te kunnen lossen. Voor het aanpassen van het watersysteem gelden binnen het anders omgaan met water een aantal uitgangspunten waaronder:
- Anticiperen in plaats van reageren.
- Niet afwentelen van waterhuishoudkundige problemen door het volgen van de drietrapsstrategie vasthouden – bergen – afvoeren en het niet afwentelen van bestuurlijke verantwoordelijkheden.
- Meer ruimte voor water naast techniek.
Het uitgangspunt meer ruimte voor water betekent dat voor een deel van de maatregelen ruimte gezocht moet worden. Die ruimte zal vooral in het landelijk gebied moeten worden gevonden. Het benutten van functiecombinaties, meervoudig ruimtegebruik, is een manier om ruimte voor water te vinden. Eén van de invullingen van meervoudig ruimtegebruik is de combinatie van waterberging met natuur.
Doelstelling
De combinatie waterberging en natuur is niet altijd wenselijk omdat waterberging een belemmering kan vormen voor het realiseren van de natuurdoelstelling in het betreffende gebied. Het ontbreekt aan een totaalbeeld op nationaal niveau van de gebieden die zijn toegewezen aan waterberging en ook aan de overlap die zij hebben met natuurgebieden. Eveneens ontbreekt het aan inzicht in de mate waarin waterberging en natuur met elkaar conflicteren.
De Directie Platteland van LNV heeft het Expertisecentrum LNV gevraagd om een studie uit te voeren naar de combinatie van waterberging en natuur. Er was vooral behoefte aan meer inzicht in de opvattingen van de provincies over het onderwerp. De studie is uitgevoerd in de vorm van een quick scan met de volgende doelstellingen:
- inzicht krijgen in de aantallen ha’s natuurgebied die wellicht in de toekomst ingezet zouden kunnen worden voor waterberging;
- inzicht krijgen in de aantallen ha’s die in potentie tot strijdige wensen vanuit water en natuur kunnen leiden;
- inzicht krijgen in de aard van de strijdigheid.
Werkwijze
In deze quick scan is geïnventariseerd hoe in de 17 deelstroomgebieden van WB21 invulling wordt gegeven aan de combinatie tussen waterberging en natuur. Hiervoor is de volgende werkwijze gevolgd:
- opstellen vragenlijst;
- analyseren deelstroomgebiedsvisies;
- telefonisch interviews met medewerkers van provincies;
- synthese en schrijven (concept)rapport;
- terugkoppeling van het conceptrapport met de geïnterviewden.
Afbakening
De aard van de uitgevoerde studie is een quick scan. De resultaten geven een beeld van de situatie rond de combinatie waterberging en natuur in elk van de 17 deelstroomgebieden en daarmee van de situatie in heel Nederland. Het betreft een beeld vanuit het gezichtspunt van de provincies. Een andere benaderingswijze is bijvoorbeeld gebruikt in de Alterra studie Natuur en Waterberging. Hier is een getalsmatig inzicht gegeven naar de mogelijkheden voor waterberging en natuur op basis van bestaand kaartmateriaal.
Er is gebruik gemaakt van telefonische interviews met medewerkers van de
provincies. De gebruikte methode kent beperkingen. Onder andere omdat de interviews in hoofdzaak hebben plaatsgevonden met één persoon per deelstroomgebied. In een aantal gevallen waren de geïnterviewden niet bekend met informatie over de volle breedte van het onderwerp en er hebben bij de interviews persoonlijke inzichten meegespeeld. Bijvoorbeeld als het gaat over de aard van strijdigheid, een onderwerp waar weinig feitelijke informatie over beschikbaar was. De omvang van de overlap en strijdigheid van de combinatie waterberging is ook moeilijk vast te stellen omdat gebieden voor waterberging (nog) niet planologisch zijn vastgelegd. De in deze rapportage weergegeven waarden voor de omvang zijn daarom indicatief.