Werk maken van klimaat
2011
Lokale initiatieven zijn essentieel voor een duurzaam klimaat. Gemeenten, provincies en waterschappen willen daar werk van maken (en doen dat in groten getale al). Daartoe hebben zij samen met de rijksoverheid deze Klimaatagenda 2011-2014 opgesteld.
Gemeenten, provincies en waterschappen hebben in toenemende mate eigen ambities op het gebied van klimaat en duurzaamheid. Zij spelen een cruciale rol in het bereiken van de nationale en Europese doelstellingen op het gebied van klimaat en duurzaamheid. In nauwe samenwerking met de rijksoverheid willen ze resultaten halen. In deze Agenda staat beschreven met welke acties de gemeenten, provincies en waterschappen samen met het rijk die doelen willen bereiken.
Maar het doel is niet alleen gericht op het realiseren van ambitieuze klimaat- en duurzaamheidinitiatieven, maar ook om die vervolgens te verbreden en op te schalen. We streven met deze agenda naar een duurzaam klimaat en een gezonde leefomgeving voor mens en natuur, maar we willen ook een impuls geven aan de lokale economie en werkgelegenheid. Kortom: ‘Werk maken van klimaat’.
De uitdaging
De uitdaging met betrekking tot klimaat en duurzaamheid is fors en zal alleen maar verder toenemen. De EU-doelen voor Nederland zijn 20% CO2-reductie en 14% duurzame energie in 2020. De Europese Commissie heeft in maart 2011 de ‘Low-carbon Roadmap 2050’ gepubliceerd met een lange termijn perspectief. Ambitie is te komen tot 80 tot
95% CO2-reductie in 2050 ten opzichte van 1990. De Roadmap schetst een kosten-effectieve route daar naar toe.
Het kabinet zal later dit najaar een Nederlandse Routekaart 2050 uitbrengen.
De transitie naar een CO2-arme economie in 2050 vergt een enorme inspanning en biedt ook groeikansen voor de Nederlandse economie. Groen en groei gaan hand in hand. Duurzaamheid is in onze visie geen bedreiging maar een kans.
Een modern duurzaamheidsbeleid vraagt een zakelijke en realistische benadering. Daarin past dat het initiatief ligt bij burgers, bedrijven, onderzoek- en onderwijsinstellingen en maatschappelijke organisaties die samen met decentrale overheden aan de slag gaan om tot haalbare, betaalbare en opschaalbare projecten te komen. De rijksoverheid zal van haar kant duurzame initiatieven en projecten ruimte geven en ondersteunen door partijen aan elkaar te koppelen, informatie te verstrekken en belemmeringen weg te nemen, bijvoorbeeld door onnodige regels te schrappen en vergunningverlening te versnellen.
Lokaal cruciaal
Lokale - en regionale overheden zijn inmiddels al volop in beweging en vormen creatieve werkplaatsen van talrijke lokale duurzaamheidsinitiatieven. In 95% van de gemeenten heeft duurzaamheid een vaste plaats gekregen in het collegepro- gramma, 75 gemeenten hebben al plannen vastgesteld gericht op klimaatneutraliteit en werken aan de uitvoering ervan. Er bestaan al klimaatneutrale woningen en duurzame renovatieprojecten. Mobiliteit wordt verduurzaamd via groengas- vulpunten, elektrische laadpalen en stadsdistributie. Gemeenten en provincies vergunnen windparken en zorgen dat wijken met lokale aardwarmte verwarmd worden, bedrijven werken aan innovatie en versterken zo de lokale duurzame economie. De klimaatakkoorden met gemeenten, provincies en waterschappen (resp. 2007, 2009 en 2010) hebben deze ontwikkeling in gang gezet. Gemeenten geven aan door te willen gaan en verdere stappen te willen maken (Milieuwitboek Gemeenten, VNG 2011). Ook de waterschappen gaan graag verder. Deze Klimaatagenda bouwt daarop voort en beoogt die lokale en regionale dynamiek op gang te houden.
Duurzaamheidsagenda, Green Deal, Klimaatagenda
De Klimaatagenda is onderdeel van de bredere Duurzaamheidsagenda van het kabinet. De Green Deal is een ander onderdeel daarvan. De Klimaatagenda wordt gecoördineerd door het ministerie van IenM, de Green Deal door het ministerie van EL&I. De Green Deal betreft concrete afspraken op projectniveau, vooral met bedrijven en particuliere organisaties maar ook met verschillende decentrale overheden. De Klimaatagenda wil succesvolle projecten opschalen via een breed netwerk van gemeenten, waterschappen en provincies met een actieve rol van de klimaatambassadeurs. Daarnaast initieert ze noodzakelijke innovaties en vernieuwingen op allerlei terreinen. De agenda heeft dus een programmatische aanpak en kan zo leiden tot afspraken in een volgende ronde green deal. De Klimaatagenda en Green Deal zullen elkaar versterken.
Duurzaamheid is zeker niet alleen een zaak van de overheid. De samenleving als geheel, burgers, ondernemers, onderwijs- en onderzoeksinstellingen is, en voelt zich ook steeds meer verantwoordelijk. De rol van de overheid verandert van initiator naar regisseur en facilitator.
De Agenda: vijf thema’s, tien speerpunten
Duurzaamheid betreft alle maatschappelijke sectoren. Lokaal en regionaal klimaatbeleid betekent daarom werken over een breed front, zoals gebouwde omgeving, duurzame mobiliteit, duurzame bedrijven en duurzame energie.
Vijf thema’s en tien Speerpunten staan centraal in deze Agenda. Bij ieder Speerpunt worden concrete acties geformuleerd voor zowel de dencentrale overheden als voor de rijksoverheid.
Op die tien Speerpunten wordt nu met prioriteit ingezet. Daar gaan we nu mee aan de slag. Accenten kunnen in de loop van de tijd verschuiven. Acties bij een speerpunt kunnen een andere vorm krijgen of leiden tot nieuwe speerpunten.
De Klimaatagenda beperkt zich op dit moment voornamelijk tot de mitigatieaspecten van klimaatbeleid, kortom, het verminderen van broeikasgassen. Het snijvlak tussen mitigatie- en adaptatiebeleid komt onder andere aan de orde in het Bestuursakkoord Water en het klimaatakkoord van rijk en de Unie van Waterschappen (met name voor de gebouwde omgeving). Onder adaptatiebeleid verstaan we het minder kwetsbaar maken van onze samenleving voor de effecten van klimaatverandering (wateroverlast, overstromingen). Ook de voedselketen valt buiten het bereik van de Agenda.