Vuurwerk

China

Vuurwerk is van alle tijden. De Chinezen worden gezien als de uitvinders van het vuurwerk. Er zijn documenten die aangeven dat vuurwerk hier al in de zevende eeuw werd gemaakt. En de kunst van het vuurwerk is geperfectioneerd. Dit laat het filmpje van de opening van de olympische spelen in Beijing zien. 

http://www.youtube.com/watch?v=JZ8nvi6BGUs

Vuurwerk in Nederland

Vuurwerk kent in Nederland eigenlijk twee vormen:

• Professionele vuurwerkshows
• Vuurwerk door particulieren tijdens oud en nieuw

In Nederland kan vuurwerk niet los worden gezien van de vuurwerkramp in Enschede op 13 mei 2000. Ofschoon de oorzaak nooit helemaal duidelijk is geworden, lijkt een foute opslag van vuurwerk in een gevaarlijke combinatie van stoffen een belangrijke rol gespeeld te hebben. Meer informatie over de vuurwerkramp is te vinden op www.vuurwerkramp.enschede.nl.

In deze uitwerking gaat het om:

• Regels en praktijk voor professionele vuurwerkshows. Dit een evenement
• Vuurwerk door particulieren rond oud en nieuw en het beheer daarvan.

De inrichtingen waar vuurwerk wordt opgeslagen, laten we hier buiten beschouwing. Dat wordt geregeld in de betreffende vergunningen van deze bedrijven. 

http://www.youtube.com/watch?v=evPocdDcDvU

De rol van de gemeenten beperkt zich tot datgene wat in de Algemene Plaatselijke Verordening staat. De gemeente kán vuurwerkvrije gebieden instellen. Dat kan alleen op grond van de APV.

Draagvlak

Na 'Enschede' is de houding ten aanzien van vuurwerk gaan veranderen. Het draagvlak voor vuurwerk afsteken door particulieren is verminderd. Dat heeft er toe geleid dat het woord 'vuurwerkverbod' vaker valt. Ook neemt de roep toe om het verbieden van particulier vuurwerk en stijgt de wens om door de overheid geregelde vuurwerkshows met oud en nieuw.

Hoe mooi vuurwerk kan zijn, laat het filmpje zien waarbij vuurwerk met een drone is gefilmd in 2014 in West Palm Beach.

http://www.youtube.com/watch?v=9W0Oyo2woQE

Twee onderwerpen

Voor vuurwerk maken we hier een tweedeling in twee onderwerpen:

• De professionele vuurwerkshow
• Vuurwerk door particulieren tijdens oud en nieuw

Vuurwerkbesluit

Voor beide onderdelen geldt het Vuurwerkbesluit. Dit is de wet die voor alle vuurwerkactiviteiten van belang is. Het Vuurwerkbesluit geeft een aantal belangrijke definities in artikel 1.1.1. De belangrijkste voor dit onderwerp zijn:

• Categorieen vuurwerk: 1, 2, 3, en 4 conform artikel 1A.1.3
• Categorie vuurwerk: T1 en T2 conform artikel 1A1.3
• Consumentenvuurwerk: dit vuurwerk voldoet aan categorie 1, 2 of 3
• Professioneel vuurwerk: vuurwerk van categorie 4, alsmede vuurwerk dat is ingedeeld in categorie 2 en 3
• Theatervuurwerk: ingedeeld in categorie T1 en T2
• EG-richtlijn pyrotechnische artikelen: richtlijn nr. 2007/23/EG van het Europees Parlement 
• Kwetsbare en beperkt kwetsbare objecten
• NEM: netto explosieve massa, de hoeveelheid explosieve stof
• Veiligheidsafstand: afstand met het oog op milieu en externe veiligheid

De praktische betekenis van het Vuurwerkbesluit is beschreven in 'Vuurwerk en veiligheid' (2005, provincie Limburg). 

Het vuurwerkbesluit regelt in artikel 2.3.6 het particulier afsteken van vuurwerk als volgt:

Artikel 2.3.6

Het is verboden vuurwerk, anders dan bedrijfsmatig, tot ontbranding te brengen op een ander tijdstip dan tussen 31 december 10.00 uur en 1 januari 02.00 uur van het daarop volgende jaar.

De genoemde tijden zijn door de recente discussie over vuurwerk, aan mogelijke verandering onderhevig. Voor de jaarwisseling 2015/2016 is landelijk geregeld dat vuurwerk tussen 18 uur en 02 uur afgestoken mag worden.

Professionele vuurwerkshow

Voor een vuurwerkshow is de 'Regeling bedrijfsmatig tot ontbranding brengen van vuurwerk'  van toepassing. Deze regeling verwijst op een aantal punten naar het Vuurwerkbesluit. In de regeling is een aantal zaken geregeld:

• Artikel 1.1: De afsteker moet een geldig certificaat hebben conform artikel 4.9 van het Arbeidsomstandighedenbesluit
• Artikel 1.5: Een melding voor een vuurwerkshow wordt elektronisch gedaan conform artikel 3B.3a, tweede lid van het Vuurwerkbesluit. Alle bijlagen worden ook elektronisch aangeleverd
• Artikel 2.1: Eisen aan het terrein qua afstand tot de omgeving 
• Artikel 2.4: als er een melding is ingediend, dan mag er maximaal 200 kg consumentenvuurwerk of 20 kg theatervuurwerk aanwezig zijn.

Melding of vergunning

Voor een professionele vuurwerkshow moet aan het bevoegd gezag, de provincie, een melding gedaan worden of een vergunning worden aangevraagd. Conform artikel 3B.4 van het Vuurwerkbesluit kan met een melding worden volstaan als:

Artikel 3B.4

1. In afwijking van artikel 3B.1, derde lid, onder a, kan degene aan wie een toepassingsvergunning is verleend en die:
   1. ten hoogste 20 kilogram theatervuurwerk tot ontbranding wil brengen, of
   2. ten hoogste 200 kilogram consumentenvuurwerk tot ontbranding wil brengen,

voorafgaand aan het tot ontbranding brengen volstaan met een melding aan gedeputeerde staten van de provincie waarin de artikelen tot ontbranding zullen worden gebracht.

Voor alle andere gevallen moet conform artikel 3B.1 lid 3 van het Vuurwerkbesluit een vergunning worden aangevraagd.

Gecertificeerde afsteker

De afsteker, de persoon dus, moet een certificaat hebben. Er zijn twee toepassingsgebieden:

• groot vuurwerk:
• pyrotechnische speciale effecten:

Het certificaat van de afsteker is maximaal drie jaar geldig. Het certificatieschema is te vinden in bijlage XIIb van de Arbeidsomstandighedenregeling. Voor het behalen van dit certificaat zijn er in Nederland meerdere opleidingen. 

Regeling bedrijfsmatig tot ontbranding brengen van vuurwerk 

Deze regeling betreft het bedrijfsmatig tot ontbranding brengen van vuurwerk, professioneel dus.

Soort en omvang van het vuurwerk bepalen of de ontsteker van het vuurwerk een ontbrandingstoestemming aanvragen of het evenement melden bij het bevoegd gezag. Of een melding volstaat of dat er een vergunning moet worden aangevraagd regelt het Vuurwerkbesluit. De provincie is het bevoegd gezag en kan dit mandateren aan een omgevingsdienst (= RUD). Een melding wordt digitaal ingediend bij het Meldpuntvuurwerk.nl. 

Daarbij gelden de regels in de ‘Regeling bedrijfsmatig tot ontbranding brengen van vuurwerk’. Deze regeling bevat de veiligheidsafstanden die in acht genomen moeten worden. De tabellen zijn uit de regeling overgenomen. 

Consumentenvuurwerk

Professioneel vuurwerk

Romeinse kaarsen groter dan 2 inch, cakeboxen en vuurwerkbommen

Bepalen kaliber van een vuurwerkbom

Deze bevoegd gezag-taken, als ook het toezicht en handhaving op de naleving, voeren de omgevingsdiensten veelal uit (namens de provincie). 

Natuur, flora, fauna

Er kunnen ook vergunningen, toestemmingen of ontheffingen nodig zijn op grond van andere (wettelijke) bepalingen. Dit betreft een vergunning op grond van de Natuurbeschermingswet, waarvoor Gedeputeerde Staten van de provincie bevoegd gezag zijn.
Daarnaast is een beoordeling van de ontheffingsplicht mogelijk vanwege de Flora- en faunawet, waarvoor naast Gedeputeerde Staten ook het ministerie van Economische zaken, Landbouw en Innovatie een bevoegdheid kan hebben.

Luchthaven

In de nabijheid van een luchthaven, moet de verkeersleiding van de betreffende luchthaven geinformeerd worden. Dit moet minimaal een uur van te voren gebeuren. 

Transportregelgeving

Ook kan een ontheffing of toestemming nodig zijn via de transportregelgeving. Het betreft hier het afsluiten van (vaar)wegen tijdens het evenement of een evenementenvergunning in het kader van de APV. Denk hierbij ook aan het afsteken van vuurwerk vanaf een ponton. Dan moet hiervoor vergunning worden aangevraagd bij de beheerder van het betreffende oppervlaktewater.

Gemeente en regulering van vuurwerk

De gemeente kan op een aantal manieren het vuurwerk reguleren:

• Gemeentelijke verordening/APV
• Evenementenvergunning.

Gemeentelijke verordening/APV

In de APV kan de gemeente een artikel opnemen over de plaatsen waar geen vuurwerk mag worden afgestoken. Dit staat in de model-APV van VNG in artikel 2:73. Het college van B&W kan met dit artikel plaatsen aanwijzen. Dit kunnen plaatsen zijn die gevoelig zijn voor geluid, zoals bijvoorbeeld verzorgingstehuizen of dierenasiels. Het volstaat niet om uitsluitend dit artikel in de APV op te nemen. Het college moet tevens een aanwijzingsbesluit nemen, waarin de plaatsen zijn vermeld, zoals bedoeld in het eerste lid van artikel 2:73. Zonder een dergelijk aanwijzingsbesluit is het een loos artikel. Onderstaande tekst staat in de model APV van VNG:

Model APV Artikel 2:73 Bezigen van consumentenvuurwerk tijdens de jaarwisseling

1. Het is verboden consumentenvuurwerk te bezigen op een door het college in het belang van de voorkoming van gevaar, schade of overlast aangewezen plaats.
2. Het is verboden consumentenvuurwerk op een openbare plaats te bezigen als dat gevaar, schade of overlast kan veroorzaken.
3. De in het eerste en tweede lid gestelde verboden gelden niet voorzover in het daarin geregelde onderwerp wordt voorzien door artikel 429, aanhef en onder 1, van het Wetboek van Strafrecht.

​N.b.: aan het einde van 2014 is het Vuurwerkverbod (Besluit en kaart met grenzen) van de gemeente Hilversum bij de rechter gesneuveld. In de model APV van de VNG staat in lid 1 'college'. De Gemeentewet noemt echter de burgemeester hiervoor. De gemeente moet dus een vuurwerkverbod opstellen door de burgemeester, niet door het college van burgemeester en wethouders. 

Evenementenvergunning

In de gemeentelijke verordening (= APV) moet geregeld zijn hoe met evenementen wordt omgegaan. Cruciaal hierbij is de inschatting van de risico's. De inschatting van de risico's mag de gemeente zelf bepalen. Voor een uniforme beoordeling van de risico's van evenementen is de handreiking Evenementenveiligheid (HEV) opgesteld. Met deze documenten kan de veiligheid worden beoordeeld. ook kunnen gementen hiermee hun procedures vorm geven.De HEV bestaat uit vijf documenten en een spreadsheet. Ze staan hieronder:

• IFV: 'Handreiking Evenementenveiligheid Delen 1, 2 en 5' (2012)
• IFV: ''Handreiking Evenementenveiligheid 2011, delen I en II, versie 1.0' (2011)
• Ministerie van Veiligheid en Justitie: 'Handreiking Evenementenveiligheid 2011, deel III, versie 1.0' (2011)
• ICTU: 'Handreiking Evenementenveiligheid 2011, deel IV, versie 0.9, Evenement Assistent' (2011)
• Infopunt Veiligheid: 'Handreiking Evenementenveiligheid 2011, deel V, versie 1.0, Risicoprofiel Evenement' (2011)
• ​IFV: 'Risicoprofiel HEV Excel werkblad ter ondersteuning van de Handreiking Evenementenveiligheid' (2012, spreadsheet)

​Met behulp van deze documenten is het risico nauwkeurig te bepalen. Met de spreadsheet kan dit worden'berekend'. De documenten geven voor organisaties aanwijzingen hoe hun werkprocessen te organiseren en structureren. Een evenement wordt ingedeeld in 4 risicocategorieen. Als voorbeeld is de indeling uit de APV van Rotterdam' (2012) weergegeven:

Voor een 0-evenement hoeft alleen een melding gedaan te worden. Voor de A- t/m C-evenementen moet aan de gemeente een 'evenementenvergunning' worden aangevraagd. 

Voor evenementen met vuurwerk, moet aan de gemeente om een vergunning worden gevraagd, c.q. een melding worden gedaan. Voor evenementen met hoge risico's, is de gemeente verplicht af te stemmen met de veiligheidsregio. 

De betreffende veiligheidsregio maakt risicoinschattingen van evenementen. Hiertoe werden (en worden) verschillende criteria gebruikt. De HEV zorgt voor uniformering hierin.

Regeling aanwijzing consumenten- en theatervuurwerk

Met de Regeling aanwijzing consumenten- en theatervuurwerk wordt invulling gegeven aan het verschil in vuurwerk voor consumenten en voor theatergebruik. De eisen aan consumentenvoorwerk staan in bijlage I en in bijlage II van deze regeling. 

De eisen aan theatervuurwerk staan in bijlage III van deze regeling. 

De eisen aan professioneel vuurwerk staan in hoofdstuk 3 van het Vuurwerkbesluit.

Vuurwerk met oud en nieuw

De Wet Bestuurlijke Boete Overlast in de openbare ruimte (BBOOR), neergelegd in de artikelen 154b ev. van de Gemeentewet, geeft gemeenten een zelfstandige bevoegdheid om op te kunnen treden tegen veel voorkomende en overlastveroorzakende, lichte overtredingen, van de Algemene Plaatselijke Verordening (APV). Dit heeft op zich weinig met vuurwerk te maken, maar alles met alcohol en 'feestvreugde'. een overtreding van de APV kan zijn vuurwerk afsteken in een 'vuurwerkvrije zone'.

Verder zal in nauw samenspel met de politie gehandhaafd worden.

Vuurwerkvrije gebieden

Voor de jaarwisseling 2014/2015 heeft een aantal gemeenten aangegeven vuurwerkvrije zones in te stellen. Het afsteken van vuurwerk is hier in sommige gebieden niet toegestaan en daarmee op grond van de APV strafbaar. Van een aantal gemeenten zijn hun besluiten hieronder gegeven voor de jaarwisseling 2014/2015:

1. Hilversum (Besluit en kaart met grenzen)
2. Maassluis (Besluit)
3. Rotterdam (Besluit, Hoogvliet)
4. Simpelveld (Besluit)
5. Vlaardingen (Besluit)

Voor de jaarwisseling 2015/2016 is het aantal gemeenten met een vuurwerkvrije zone met 30% toegenomen. Het instellen van vuurwerkvrije gebieden betekent logischerwijs dat hier op gehandhaafd zou moeten worden. Hiervoor worden extra kosten gemaakt voor toezicht en handhaving. Dit doen blijkbaar niet alle gemeenten. Handhaven betekent ook dat bij het besluit een duidelijke kaart hoort met daarop de begrenzing van de gebieden. Anders ontstaat er 'in het veld' discussie over de plek waar vuurwerk is afgestoken. 

Hieronder staat een overzicht van de gemeenten en hun eventuele vuurwerkverbod in 2015/2016.

Figuur: Gemeenten en vuurwerkverbod 2015/2016. Bron van de figuur: Ad.nl

Bezwaar maken

Een aanwijzingsbesluit zoals een vuurwerkverbod is een besluit waarvoor bezwaar mogelijk is. Belanghebbenden kunnen ingevolge artikel 7:1 van de Algemene wet bestuursrecht tegen dit besluit binnen zes weken na bekendmaking daarvan, een bezwaarschrift indienen bij het college van burgemeester en wethouders van de betreffende gemeente.

Daarmee houdt dit in dat een vuurwerkverbod tijdig genomen moet worden om te voldoen aan de voorwaarden van de Algemene wet bestuursrecht.

Vuurwerkverbod Hilversum en APV

Tegenstanders van de vuurwerkvrije zones in Hilversum hebben in december 2014 een kort geding aangespannen tegen de gemeente. In dit kort geding heeft de rechter op 19 december 2014 uitspraak gedaan (Zaaknummer UTR/14/6767). De rechter concludeerde dat het besluit tot aanwijzing van vuurwerkvrije gebieden door het college van Burgemeester en Wethouders is genomen op grond van artikel 2.7.3 van de Algemene plaatselijke verordening. Dit artikel van de APV (versie 2010) is als volgt:

Artikel 2.7.3 Bezigen van vuurwerk

1. Het is verboden vuurwerk te bezigen op een door het college in het belang van de voorkoming van gevaar, schade of overlast aangewezen plaats.
2. Het is verboden vuurwerk op of aan de weg of op een voor publiek toegankelijke plaats te bezigen indien zulks gevaar, schade of overlast kan veroorzaken.
3. De in het eerste en tweede lid gestelde verboden gelden niet voorzover artikel 429, aanhef en onder 1, van het Wetboek van Strafrecht van toepassing is.
4. Het college kan ontheffing verlenen van het in het eerste lid gestelde verbod.

In de Gemeentewet is in artikel 172 lid 1 de handhaving van de openbare orde opgedragen aan de burgemeester, dus niet het college zoals in de APV van Hilversum staat. Artikel 172 lid 1van de Gemeentewet stelt:

1 .De burgemeester is belast met de handhaving van de openbare orde.

Derhalve concludeert de rechter dat het artikel onverbindend is. Daarmee vervalt de basis voor de vuurwerkvrije gebieden. Dat een besluit niet alleen door de burgemeester is genomen, is overigens voor meerdere vuurwerkverboden in 2014 van toepassing. Daarmee zijn ook deze verboden niet rechtsgeldig.

Handhaving

De handhaving van het vuurwerkverbod gaat op basis van de Gemeentelijke verordening/APV. 

De gemeente (i.c. de gemeenteraad) kan op grond van artikel 147 van de Gemeentewet plaatselijke regels maken aangaande de openbare ruimte zoals ook het vuurwerkverbod (dit is de 'Algemene plaatselijke verordening' (APV)). Met de Wet Bestuurlijke Boete Overlast in de openbare ruimte (BBOOR), neergelegd in de artikelen 154 van de Gemeentewet, heeft een gemeenten een zelfstandige bevoegdheid om op te kunnen treden tegen veel voorkomende en overlastveroorzakende, lichte overtredingen, van de Algemene Plaatselijke Verordening (APV) en de afvalstoffenverordening (Asv).

Zie verder ook het onderwerp handhaving.

Jaarwisseling 2015/2016

Minister van der Steur van Veiligheid en Justitie heeft op 25 september 2015 een brief naar alle gemeenten gestuurd met daarin de aandachtpunten voor de jaarwisseling. De middelen die een gemeente ter beschikking heeft (en hierboven grotendeels zijn uitgewerkt) zijn hieronder overgenomen uit deze brief (markeringen door de redactie):

1. Ruim voor de jaarwisseling starten gemeenten met de voorbereidingen, onder andere met voorlichtingscampagnes en het opstellen van een draaiboek. Verschillende gemeenten sturen voorafgaand aan de jaarwisseling waarschuwingsbrieven aan personen die bij voorgaande jaarwisselingen voor overlast hebben gezorgd of gedurende het jaar regelmatig de openbare orde hebben verstoord. Daarnaast worden ook waarschuwingsbrieven uitgereikt aan ouders van kinderen in de leeftijd van 12 tot 18 jaar die regelmatig voor overlast zorgen. Veel gemeenten maken daarnaast gebruik van burgerparticipatie. Zo worden vrijwilligers, buurt- en jongerenwerkers en burgervaders ingezet, worden feesten in buurthuizen georganiseerd en wordt burgers gevraagd extra alert te zijn rondom de jaarwisseling en misstanden te melden aan de politie.
2. Naast deze instrumenten beschikken gemeenten ook over juridische instrumenten. In de Algemene Plaatselijke Verordening (APV) kunnen gemeenten de mogelijkheid opnemen om een alcoholverbod op bepaalde plaatsen in te stellen. Voorts kunnen locaties in de buurt van bijvoorbeeld ziekenhuizen en bejaardenhuizen worden aangewezen waar het afsteken van consumentenvuurwerk altijd verboden is, mits de grondslag daarvoor in de APV is opgenomen1 (de zgn. "vuurwerkvrije zones").
3. Op basis van de Gemeentewet kan cameratoezicht (artikel 151c) worden ingezet waarbij de camera's tijdens de jaarwisseling live worden uitgekeken, kan preventief worden gefouilleerd (artikel 151b), kan een preventieve last onder dwangsom worden opgelegd (artikel 5:32 Awb jo. artikel 125 Gemeentewet), kunnen gebiedsverboden worden opgelegd (APV, artikel 172 Gemeentewet) en bij herhaaldelijke overlast, of de vrees daarvoor na ernstige overlast, kunnen naast een gebiedsverbod ook een groepsverbod en een meldplicht worden opgelegd (artikel 172a Gemeentewet). Het is sinds 1 juli 2015 mogelijk het gebiedsverbod, het groepsverbod of de meldplicht te laten gelden voor door de burgemeester vast te stellen tijdstippen of perioden, verspreid over ten hoogste negentig dagen binnen een tijdvak van ten hoogste vierentwintig maanden. Hierdoor kan een maatregel specifieker worden opgelegd voor de dagen en tijden dat een verbod of meldplicht van kracht dient te zijn. Een meldplicht en een gebiedsverbod kunnen van toegevoegde waarde zijn om overlastgevende personen van bepaalde plaatsen te weren tijdens de jaarwisseling. Voor het dossier kan naast overlast tijdens de vorige jaarwisseling(en) ook overlast tijdens andere evenementen en bijvoorbeeld uitgaansavonden gedurende het jaar worden meegenomen.
4. Tot slot beschikt de burgemeester nog over de mogelijkheid om een noodverordening uit te vervaardigen (artikel 176 Gemeentewet).

Vuurwerkvrije zone in Hilversum

Voor de jaarwisseling vasn 2015/2016 heeft de gemeente Hilversum het centrum van de stad via de APV tot vuurwerkvrije zone verklaard. Hier mocht geen consumentenvuurwerk worden afgestoken. In een kort geding van vuurwerkhandelaren is hun bezwaar hiertegen verworpen. De Raad van State oordeelde op 21 december 2015 dat de gemeente het recht had om een vuurwerkvrije zone in te stellen. De uitspraak vindt u hier. Het betreft een voorlopig oordeel van de voorzieningenrechter.

Belangenafweging
Naar het voorlopige oordeel van de voorzieningenrechter is het gemeentebestuur bevoegd het vuurwerkverbod in te stellen. In het kader van deze spoedprocedure wegen de belangen van het gemeentebestuur om gevaar, schade en overlast te voorkomen in het aangewezen deel van het centrum zwaarder dan het relatief geringe financiële belang van de vuurwerkhandelaren, aldus de voorzieningenrechter. Daarom heeft de voorzieningenrechter hun schorsingsverzoek afgewezen. Omdat het een voorlopig oordeel is, zal er ongetwijfeld in 2016 een vervolg op deze rechtzaak komen.

Maken van beleid

De gemeente kan beleid maken ten aanzien van vuurwerk. Annemieke Boeren heeft in 2007 het beleid in Nederland en Vlaanderen vergeleken in haar rapport 'Naschokken van de vuurwerkramp' (2007). Hieruit blijkt een aanzienlijk verschil in de 'vuurwerkcultuur' tussen Nederland en Vlaanderen. 

Provincie

De handhaving van flinke delen van het Vuurwerkbesluit ligt bij de provincie. 

Gemeente

De gemeente dient zich te realiseren dat veel is geregeld in het   Vuurwerkbesluit. Denk daarbij aan tijden van verkoop en tijden van afsteken rond oud en nieuw. Ook de veiligheid rondom vuurwerkshows is geregeld in het Vuurwerkbesluit. Dat maakt de speelruimte voor gemeenten zo klein, dat er eigenlijk geen beleid op gemeente-niveau wordt gemaakt.

http://www.youtube.com/watch?v=TbER5V0mAsQ

Het beleid van gemeenten kan zijn om de overlast te beperken door activiteiten te organiseren. De gemeente Den Haag is daar succesvol in gebleken. De televsie-uitzending van Andere Tijden laat zien hoe het er in het verleden aan toe ging. 

Andere tijden: De Haagse kerstbomenjacht

Handhaving

De provincies zijn op grond van het Vuurwerkbesluit bevoegd gezag voor het beoordelen van de mogelijke gevolgen veroorzaakt door het bedrijfsmatig ontsteken van vuurwerk bij evenementen, op de leefomgeving van de mens en van het milieu. Afhankelijk van de omvang en het soort vuurwerk moet de ontsteker van het vuurwerk een ontbrandingstoestemming aanvragen of het evenement melden.

Daarbij gelden de regels in de ‘Regeling bedrijfsmatig tot ontbranding brengen van vuurwerk’. Deze bevoegd gezag-taken, als ook het toezicht en handhaving op de naleving, voeren alle omgevingsdiensten (ook wel RUD's genoemd) uit namens de provincie. 

Handhavingsbeleid

De gemeente kan wel zel bepalen hoe de handhaving wordt vormgegeven. Handhaving kan regionaal worden uitgevoerd. Zeker bij gemeenten in het landelijk gebied is dat aan te bevelen. 

De handhaving op de kwaliteit van het vuurwerk (bijvoorbeeld of wordt voldaan aan de wettelijke eisen en de CE-markering) wordt gedaan door de Inspectie Leefomgeving en Transport. 

In 2005 heeft de toenmalige VROM-Inspectie verslag gedaan van hun handhavingsbevindingen in 'Klap Op De Vuurpijl' (2005). Hierin ligt de nadruk op de eisen voor opslag van vuurwerk en de samenwerking met de handhavers van gemeenten. Het rapport geeft inzicht in de eisen voor opslag. Dat geldt ook voor het rapport van de VROM-Inspectie 'Staat van Toezicht Themarapportage Vuurwerk' (2009). 

Aanvragen ontbrandingstoestemming

Vergunning c.q. melding voor een vuurwerkshow door een bedrijf wordt digitaal aangevraagd. Een vergunning heet eigenlijk een 'ontbrandingstoestemming'. 

Of een melding volstaat of dat er een vergunning moet worden aangevraagd regelt het Vuurwerkbesluit. De provincie is het bevoegd gezag en kan dit mandateren aan een omgevingsdienst (= RUD).

Voor de vergunningsprocedure moet worden uitgegaan van een termijn van 8 weken. De toestemming moet echter minimaal 14 dagen voorafagaand aan het evenement worden aangevraagd.

Hieronder staan enkele voorbeelden van een ontbrandingstoestemming:

• Omgevingsdienst Midden-Holland: 'Vuurwerkbesluit ontbrandingstoestemming' (2014)
• Provincie Overijssel: 'Ontbrandingstoestemming Vuurwerkbesluit' (2014).

Melden vuurwerkactiviteiten

Het meldingsformulier Vuurwerkbesluit is digitaal. Bedrijven die onder het Activiteitenbesluit vallen melden hun bedrijfsactiviteiten met de digitale module AIM.

Een aantal activiteiten met vuurwerk zoals import en export gebeurt elektronisch via www.meldpuntvuurwerk.nl.

Een landelijk formulier voor het melden van vuurwerkbedrijven met maximaal 10.000 kg consumentenvuurwerk was er echter niet. Daarom heeft Kenniscentrum InfoMil in overleg met het Ministerie van Infrastructuur en Milieu het Meldingsformulier Vuurwerkbesluit opgesteld.

Aanvraag evenementenvergunning

Een evenementenvergunning wordt aangevraagd bij de gemeente. De gemeente beoordeelt de aanvraag conform de regels in de gemeentelijke verordening/APV. Hierbij is de inschatting van het risico cruciaal. Zie hiervoor 'Wetgeving'  binnen dit onderwerp. 

Handhaving

De handhaving op de opslag van vuurwerk ligt in handen van de Inspectie Leefomgeving en Transport. De handhaving op vuurwerkshows, die ligt bij de provincies. De provincies kunnen (en doen dat ook) de handhaving mandateren aan omgevingsdiensten (= RUD).

Voor handhaving kan het 'Handhavingsdocument Vuurwerk 2008' (LOM, 2008) worden gebruikt. Dit document is weliswaar niet helemaal actueel meer op details, maar is nog steeds handig en goed bruikbaar.

De gemeente doet de handhaving van de evenementenvergunning en de gemeentelijke verordening/APV.

http://www.youtube.com/watch?v=iCPwXLEQdlw

De Gemeentewet is de basis voor handhaving van overtredingen. De Wet Bestuurlijke Boete Overlast in de openbare ruimte (BBOOR), neergelegd in de artikelen 154b ev. van de Gemeentewet, geeft gemeenten een zelfstandige bevoegdheid om op te kunnen treden tegen veel voorkomende en overlastveroorzakende, lichte overtredingen, van de Algemene Plaatselijke Verordening (APV) en de afvalstoffenverordening (Asv). Indien in de APV bijvoorbeeld is opgenomen dat er plekken zijn waar geen vuurwerk mag worden afgestoken, dan kan men daar op handhaven.

De realiteit is dat het afsteken van vuurwerk buiten de periode waarin dat mag, een probleem van overlast is. Lastig te handhaven. Een andere realiteit is dat rond het uur van de jaarwisseling, andere vormen van overlast prioriteit hebben. Denk aan de gevolgen van dronkenschap en vechtpartijtjes.

http://www.youtube.com/watch?v=RhDmzZySGNE

Illegaal vuurwerk

In de grensstreek wordt veel vuurwerk uit onder andere Belgie gehaald. De politie ziet hier op toe, in nauwe samenwerking met de Marechaussee.

http://www.youtube.com/watch?v=2KvgtcLikrE

http://www.youtube.com/watch?v=uDRv3rg4pys

Alberto Stegeman heeft over illegaal vuurwerk een uitzending gemaakt. Van deze uitzending staan delen op Youtube.

http://www.youtube.com/watch?v=CohoJpQJ938

http://www.youtube.com/watch?v=T-dvshoPDeQ

http://www.youtube.com/watch?v=s-4SWlWGEyU

http://www.youtube.com/watch?v=7v1WZ7XOSt8

http://www.youtube.com/watch?v=0wegwDlZ94A

Carbid schieten

Carbid schieten is een traditie in het oosten en noorden van het land. Carbid schieten vindt plaats op oudjaarsdag en nieuwjaarsdag. Carbid geen vuurwerk. Omdat dit wel vaak hiermee wordt geassocieerd, en met oud en nieuw (en oliebollen) is het hier behandeld. 

Carbid doet men in een melkbus. De melbus wordt afgesloten met een voetbal of een deksel. Het carbid reageert met vocht dat in de melkbus wordt gebracht. Er ontstaan etheen, een gas. Het etheen wordt tot ontploffing gebracht, een doffe dreun en de voetbal of de deksel vliegt weg. Enkele filmpjes maken alles duidelijk. 

http://www.youtube.com/watch?v=NgTtc5hY8m8

http://www.youtube.com/watch?v=1zK75EtaIGM

Carbid staat als 50e op de lijst van het Nederlandse Centrum voor Volkscultuur en Immaterieel Erfgoed.

Vergunning?

Op grond van de gemeentelijke verordening/APV moet bepaald worden of hier een vergunning voor nodig is of dat met een melding kan worden volstaan. Veelal hanteert men als regel dat als er met meerdere bussen wordt geschoten, een evenementenvergunning noodzakelijk is. In het andere geval kan met een melding worden volstaan.

Meldingsformulier

De gemeente Emmen heeft inzake carbidschieten voor de jaarwisseling 2014/2015 een meldingsformulier opgesteld. Het formulier verwijst naar de APV. Het formulier bestaat uit twee delen:

• de feitelijke melding van de initiatiefnemers. Dit deel bevat ook voorwaarden voor het schieten
• eigenaarsverklaring van de eigenaar van het perceel waar het schieten plaats vindt.

Afval

Bij het afschieten van vuurwerk ontstaat afval. Voor vuurwerkshows kan in de opdracht worden opgenomen dat het betreffende bedrijf ook het afval opruimt. Voor particulier afgestoken vuurwerk ligt dat anders. Hier kan de beheerder het afval opruimen. Voor centra van steden en andere plaatsen kan dat zo geregeld worden. 

https://www.youtube.com/watch?v=8gPWgcxzDdg

Particulieren moeten zelf hun afval opruimen. Daar zijn ze ook verantwoordelijk voor. Door Nederland Schoon is de actie 'Nieuwjaarsvegen'  gestart. Daarbij ruimt iedereen zelf voor zijn eigen stoepje het eigen afval op. Lees verder in dit onderwerp bij 'participatie'.

Vuurwerk is niet als duurzaam te betitelen, weinig duurzaamheid dus. Het afsteken van vuurwerk heeft een aantal effecten op het milieu.

Emissies

Vuurwerk wordt gemaakt door een explosief materiaal in te pakken in papier/karton. Het explosief materiaal is normaal gesproken buskruit. Buskruit bestaat uit salpeter, zwavel en koolstof, soms ook zonder zwavel. De Chinezen gebruikten buskruit al in de elfde eeuw. 

Voor vuurwerk worden zware metalen toegevoegd aan het explosief. Elk zwaar metaal geeft een eigen kleur bij de ontbranding van het vuurwerk. Het tabelletje geeft dat weer:

• Natrium: geel
• Kalium: rood/violet.
• Barium: wit (BaO), groen (BaCl2)
• Strontium: dieprood
• Calcium: steenrood (CaCl2), geel (CaO)
• Koper: groen/blauw
• Magnesium: Wit

Bron: Wikipedia

Het afsteken van vuurwerk brengt zware metalen in de atmosfeer. De zware metalen zullen uiteindelijk weer op de grond belanden. En op de grond betekent in de bodem, het oppervlaktewater en in het grondwater. Ook brengt het afsteken van vuurwerk fijn stof en roet in de atmosfeer. De restanten van de vuurpijlen zijn afval. 

In 'Afsteken vuurwerk' (2014, Deltares/TNO) is een berekening gemaakt van de emissies door vuurwerk. Het artikel van Arthur van Zuylen 'Vuurwerk' (2002) in Chemische Feitelijkheden geeft meer uitleg over de werking van vuurwerk. 

Duurzame alternatieven waarvan de werking is aangetoond, zijn niet bekend.

Geluid

Vuurwerk veroorzaakt knallen en andere geluiden. Dieren schrikken hier van en sommige mensen zijn hier ook bang voor. Het maximale geluidsniveau is bij wet geregeld. Illegaal vuurwerk zal lang niet altijd aan de wettelijke eisen voldoen.

De uitgaven aan (legaal) vuurwerk bedroeg met de jaarwisseling 2013/2014 67 miljoen euro en een jaar later was dat 65 miljoen euro. In 2012/2013 werd hetzelfde omgezet. 

De bij verzekeraars geclaimde schade naar aanleiding van de jaarwisseling bedroeg in 2013/2014 circa 9 miljoen euro. In 20072008 was dit nog 24,5 miljoen euro.

N.b.: Deze schades zijn van meer dan alleen vuurwerk. Hier horen ook vernielingen et cetera bij die niet door vuurwerk komen. 

Kosten voor de gemeente

De kosten voor de jaarwisseling voor de gemeente zijn beschreven in het rapport van de ​Gemeente Spijkenisse: 'Evaluatie oud & nieuw 2013-2014' (2014).

Voor Spijkenisse waren de kosten iets meer dan 70.000 euro. Het overzicht van de kosten staat hieronder.

Dit overzicht geeft een aardig inzicht in de kostenposten:

• Handhaving:
  • Voorafgaand aan de jaarwisseling
  • Tijdens de jaarwisseling
  • Na de jaarwisseling (afsteken oud vuurwerk)
• Herstel van vandalisme
• Opruimen van afval en afvoeren daarvan
• Preventieve maatregelen zoals:
  • Sluiten van containers, verplaatsen van materieel, et cetera
  • Voorlichting aan scholen en burgers, foldermateriaal
  • Overleg met handhavingspartners en andere organisaties
  • Afsluiten van parkeermeters (n.b.: dit derft inkomsten!)

Ook hiervoor geldt dat deze kosten voor een belangrijk deel niets te maken hebben met vuurwerk. Ze zijn echter lastig van elkaar te scheiden. 

Medische kosten

In 'Vuurwerkongevallen 2013-2014' (Veiligheid NL, 2014) zijn de kosten van de vuurwerkongevallen geraamd in paragraaf 3.7. De kosten bestaan uit de kosten voor de medische behandeling én de kosten voor verzuim. In totaal bedragen de kosten 2,5 miljoen euro in 2013/2014.

Vuurwerk leidt veelal tot felle discussie: men is voor de vrijheid om als particulier vuurwerk af te steken, of men is er fel tegen gekant. De tegenstanders van vuurwerk wijzen op de overlast, het milieu, het gevaar en het vandalisme. Er is uitgebreid onderzoek als onderdeel van het maatschappelijk debat. De volgende rapporten gaan daar op in:

• CrisisLab: 'De oud en nieuw problematiek verkend' (2013)
• GroenLinks: 'Te veel, te vroeg, te hard' (2013)
• I&O Research: 'Vuurwerk: veel draagvlak voor alternatieven' (2014)
• Nationale Jeugdraad (NJR): 'Onderzoeksverslag vuurwerkverbod' (2013)
• TNS NIPO: 'Vuurwerk opnieuw gepeild' (2012)
• Veiligheid NL: 'Vuurwerkongevallen 2013-2014' (2014)

Daarbij moet vuurwerk worden gezien als onderdeel van een lange traditie. Het rapport van de stichting Crisislab 'De oud en nieuw problematiek verkend' (2013) geeft zo'n beschouwing. 

Kinderen

Kinderen vinden vuurwerk meestal spannend en stoer. Goede voorlichting helpt om een realistisch beeld van de risico's te krijgen.

http://www.youtube.com/watch?v=zwopg1qsLGc

http://www.youtube.com/watch?v=fUmnLlZkYA0

Knalvrije gebieden

In Hilversum is om een aantal redenen geprobeerd het centrum met de jaarwisseling 2014/2015 tot vuurwerkvrije zone te verklaren, ook wel knalvrije gebieden genaamd. Zie ook 'wetgeving'  over dit verbod en waarom dit niet is gelukt.

Hier is het verboden om met de jaarwisseling vuurwerk af te steken. De gemeente heeft dit mogelijk gemaakt in de APV (zie figuur hieronder). 

Slachtoffers

Vuurwerk en slachtoffers zijn haast onlosmakelijk met elkaar verbonden (en wat ongelukkige term in dit geval). De balans van de slachtoffers van de jaarwisseling 2013/2014 is beschreven in 'Vuurwerkongevallen 2013-2014' (Veiligheid NL, 2014). De resultaten staan in de volgende enkele figuren samengevat. Uit de tabel blijkt dat het aantal slachtoffers de afgelopen 10 jaar is toegenomen. 

N.b.: SEH betekent 'spoed eisende hulp'.

 

 

 

 

http://www.youtube.com/watch?v=S4JqHvXjZBE

 

Huisdieren en vuurwerk

De knallen die voor vuurwerk onvermijdelijk zijn, laten dieren schrikken. Niet alleen huisdieren, maar ook dieren in het wild. 

Voor huisdieren zijn er allerlei middeltjes in de handel om dieren rustig te houden. Het effect daarvan is nogal wisselend. Het is voor de dierenbezitters een kwestie van uitproberen wat werkt bij hun dier, uiteraard in overleg met de dierenarts. 

Bron: Plazilla.com

Aangezien dieren over het algemeen beter horen, reageren ze gevoeliger op vuurwerk.

Bron: Communities.zeeland.nl

Het effect van vuurwerk op vogels is onderzocht door Wageningen UR: 'Vuurwerk & vogels' (2008).

Afval

Na het afschieten van vuurwerk blijft er vaak afval achter. Een deel daarvan wordt opgeruimd door de beheerder, een deel belandt in de tuinen van de buren (die mogen het dus zelf opruimen) en een deel ligt op straat. Door Nederland Schoon is de actie 'Nieuwjaarsvegen'  gestart. Daarbij ruimt iedereen zelf voor zijn eigen stoepje het eigen afval op. 

Nieuwjaarsvegen. Foto door Lex Stax

Da's een gezellig en positieve manier om het nieuwe jaar opgeruimd te beginnen. De gemeente Rheden heeft er een positieve actie van gemaakt, speciaal gericht op kinderen. Jong geleerd, ...

https://www.youtube.com/watch?v=CCBuOSC0uRM

En ook in Lochem weten ze hoe ze de jeugd moeten motiveren.

https://www.youtube.com/watch?v=chPpfMeow3Q

www.crisislab.nl

www.halt.nl

www.veiligheid.nl

www.vuurwerkoverlast.nl

www.vuurwerkramp.enschede.nl